Wycena firmy jest czynnością zleconą, mającą na celu ustalenie wartości danego podmiotu gospodarczego. Dokonywana jest przez osoby działające na podstawie określonych standardów, w duchu bezstronności, obiektywizmu i poufności. Przedmiotem wyceny wartości firmy może być przedsiębiorstwo rozumiane jako całość lub jedynie jego część, jeżeli jest ona organizacyjnie i finansowo wyodrębniona w stopniu dostatecznym. Wyodrębnienie to powinno zapewnić niezależność danej części i pozwolić na samodzielną realizację działalności operacyjnej.
Kwestią rozpoczynającą proces wyceny firmy jest określenie celu, który jest nierozerwalnie sprzężony z funkcją jaką pełnić ma dana wycena. Do przykładowych zadań wyceny można zaliczyć dostarczenie danych koniecznych w negocjacjach przy sprzedaży firmy lub przy podejmowaniu decyzji zarządczych w przedsiębiorstwie.
Wycena wartości firmy powinna być poprzedzona analizą potrzeb. Sposób przeprowadzenia wyceny firmy jest uwarunkowany wyborem odpowiedniej metody. Wybór nie może być arbitralny lecz jest wypadkową wielu czynników, w tym zależy od uprzedniego powzięcia pewnych założeń.
Jeżeli wycena dotyczy sprawnie zorganizowanego i działającego przedsiębiorstwa, które dobrze rokuje na przyszłość, to możemy przyjąć założenie kontynuowania działalności. W przypadku zakończenia działalności firmy, gdy aktywa przedsiębiorstwa są zbywane, jednak nie pod presją czasu i priorytetem jest sprzedaż po jak najkorzystniejszej cenie, wówczas możemy przyjąć założenie likwidacji działalności w sytuacji nieprzymusowej. Na przeciwległym biegunie leży założenie likwidacji działalności w sytuacji przymusowej, kiedy to presja czasu bierze górę nad ceną. Wspomnieć należy jeszcze o sytuacji gdy sprzedaży podlega jedynie funkcjonalnie zorganizowana część mienia wchodząca w skład majątku przedsiębiorstwa. Wówczas mówimy o założeniu likwidacji zbędnych aktywów.
W zależności od przyjętych założeń, należy dobrać najbardziej odpowiednią metodę wyceny firmy dla danego przedsiębiorstwa. Do wyboru są trzy rodzaje metod, mianowicie podejście majątkowe, dochodowe i porównawcze.
Wśród metod majątkowych najpopularniejsze są: metoda skorygowanych aktywów netto, metoda wartości likwidacyjnej oraz metoda wartości odtworzeniowej. Generalnie rzecz ujmując, metody z tej grupy określają wartość przedsiębiorstwa poprzez oznaczenie poszczególnych jego aktywów pomniejszonych o tzw. pasywa obce. Niestety, pomijają one pewną wartość dodaną jaką niesie z sobą zorganizowane wykorzystanie składników przedsiębiorstwa.
Podejście dochodowe grupuje metody, które wyznaczają wartość przedsiębiorstwa poprzez prognozowanie przyszłych dochodów zdyskontowanych oczekiwaną stopą zwrotu. Określić należy więc potencjalne źródła dochodów przy jednoczesnym uwzględnieniu kosztu kapitału. Podejście to obejmuje przede wszystkim metodę zdyskontowanych przepływów pieniężnych DCF, metodę zdyskontowanych zysków oraz metodę zdyskontowanych dywidend.
Trzecim ujęciem sposobu wyceny są tzw. metody porównawcze. Wyceniają one wartość danego przedsiębiorstwa poprzez porównanie go z podobnymi mu podmiotami działającymi na rynku. Kluczową kwestią jest właściwy i dający się uzasadnić wybór nadających się do porównania przedsiębiorstw. Powinny one należeć do tego samego sektora lub w szczególnych wypadkach, do sektorów pokrewnych. Nie bez znaczenia jest również zastosowanie odpowiednich mnożników porównawczych. Obliczenia powinny być jednorodne dla obu porównywanych przedsiębiorstw, przy jednoczesnym uwzględnieniu różnic i zastosowaniu koniecznych korekt.
Więcej na temat metod wyceny firmy przeczytasz w naszym artykule: https://rzeczoznawcy.net.pl/wycena-spolki-metody
Jeżeli interesuje Cię temat wyceny spółki z o.o. (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością), to możesz przeczytać ten artykuł: https://rzeczoznawcy.net.pl/wycena-udzialow-w-spolce-z-o-o
Trochę inne podejście do wyboru metody jest stosowane w przypadku wyceny firmy spółki jawnej zgodnie z art. 65 KSH, więćej na ten temat znajdziesz w tym artykule: https://rzeczoznawcy.net.pl/jak-wycenic-spolke-jawna
Elementy wpływające na wybór odpowiedniej metody wyceny firmy wraz z pozostałymi założeniami i ograniczeniami, mają również znaczenie przy wyborze zastosowanego przy danej wycenie standardu wartości. Definiuje on poszukiwaną w procesie wyceny kategorię wartości poprzez odwołanie się do charakteru stron potencjalnej transakcji i warunków jej przeprowadzenia.
W przypadku oparcia wyceny firmy o tzw. godziwą wartość rynkową, zakładamy, że obie działające strony są dobrze poinformowane o przedmiocie transakcji, ponadto są zainteresowane jej przeprowadzeniem i nie działają pod przymusem. Wycena przedsiębiorstwa jest najczęściej wykonywana z wykorzystaniem tego standardu wartości.
Wartość sprawiedliwa zakłada natomiast, że w przymusowej transakcji bierze udział niekoniecznie zainteresowany jej przeprowadzeniem kupujący oraz niezainteresowany przeprowadzeniem transakcji sprzedający. Wyznaczona wartość powinna być sprawiedliwa z punktu widzenia sprzedającego z uwzględnieniem faktu, że nie ma on możliwości utrzymania przedmiotu wyceny.
Wartość inwestycyjna to wyrażona w pieniądzu lub odpowiednim ekwiwalencie wartość przedmiotu wyceny dla konkretnego inwestora. Specyfika tego rodzaju wartości polega na konieczności uwzględnienia jego indywidualnych wymagań i oczekiwań odnośnie przedmiotu wyceny.
Wartość firmy może być oszacowana również z wykorzystaniem standardu wartości wewnętrznej. Wartość wewnętrzna to samoistna wartość przedmiotu wyceny postrzegana w oderwaniu od konkretnej transakcji. Opiera się na elementach zawartych w samym przedsiębiorstwie oraz na czynnikach zewnętrznych mogących mieć wpływ na jego obecną i przyszłą sytuację finansową.
W oparciu o powyższe założenia i metody, może powstać wycena firmy, która przyjmie jedną z trzech postaci.
Forma pełnej wyceny firmy bierze pod uwagę wszystkie podejścia uznane przez wyceniającego za właściwe oraz wszystkie istotne informacje, jakie były dostępne w procesie jej przygotowania. Natomiast celem uproszczonej wyceny firmy jest oszacowanie wartości z pominięciem niektórych procedur. Pamiętać jednak należy, że zastosowane ograniczenia i uproszczenia powinny jednak zostać dokładnie wymienione i uzasadnione.
Trzecia forma czyli kalkulacja wartości, to oszacowanie przedsiębiorstwa z pominięciem lub uproszczeniem niektórych procedur. Zakres zastosowanych ograniczeń i uproszczeń może zostać uzgodniony pomiędzy wyceniającym i zamawiającym. Wynik z kalkulacji wartości, po uzgodnieniu z zamawiającym, może zostać przedstawiony w formie ustnej, podczas gdy raporty z dwóch pierwszych rodzajów wycen prezentuje się w formie pisemnej.
Efektem przedstawionej, w jednej ze wskazanych powyżej form, wyceny jest tzw. rekomendacja wartości firmy. Rekomendowana wartość może przybrać formę konkretnej kwoty lub przedziału wartości. W sytuacji gdy wycena wartości różnymi metodami prowadzi do mocno zróżnicowanych wyników, wyceniający powinien zidentyfikować i wyjaśnić przyczyny tych różnic oraz zaprezentować czynniki wpływające na wartość przedsiębiorstwa.
Raport z wyceny firmy jest autorską opinią o wartości przedmiotu wyceny wraz z przedstawieniem założeń stanowiących podstawę szacowania. Jego zawartość powinna być tożsama z przyjętym celem oszacowania wartości firmy, a konkluzje powinny być przedstawione w sposób jasny i nie budzący wątpliwości. Prezentując w raporcie otrzymane rezultaty z wyceny, należy koniecznie podać przyjęte założenia.
Raport z wyceny może być przedstawiony jedynie zlecającemu, chyba że wyrazi on zgodę na przedstawienie raportu osobom trzecim. Wyjątkiem od tej reguły jest, wydany przez sąd lub inny organ, nakaz udostępnienia raportu z wyceny.
Szerszy opis polskiego standardu wyceny firmy znajdziesz na stronie internetowej Federacji Rzeczoznawców.
Sprawdź też naszą ofertę wyceny przedsiębiorstwa na tej stronie: https://rzeczoznawcy.net.pl/uslugi-podstawowe/wycena-przedsiebiorstwa/
Kompleksowa wycena firmy powinna uwzględniać także przedmiot działalności. Przeprowadzając wycenę przedsiębiorstwa zasadne jest określenie nie tylko pozycji przedsiębiorstwa w danej branży, ale także perspektyw samej branży. Wartość rynkowa wymaga przeprowadzenia rozszerzonej analizy otoczenia wycenianej firmy w celu określenia ryzyka branżowego, wartości wybranych wskaźników analizy porównawczej na tle średnich wartości obliczonych dla danej branży. Uwzględnienie specyfiki działalności jest kluczowym elementem szacowania firmy w przypadku zastosowania porównawczej metody rynkowej. W szczególności, gdy wyceniane przedsiębiorstwo nie jest notowane na rynku giełdowym. W takim przypadku szacowanie wartości firmy jest dokonywane w oparciu o porównanie potencjału dwóch lub większej liczby firm o zbliżonej strukturze organizacyjnej oraz potencjale, np. w zakresie uzyskiwanych przez nie wyników, czy dochodów, a także struktury kapitałów.
Wspomniany potencjał biznesu nie jest jednoznacznie zdefiniowany, z tego względu dobór czynników go określających powinien być oparty na wiedzy i doświadczeniu wyceniającego tak, aby w największym możliwym stopniu odwzorowywał istotę i właściwości czynników kształtujących wartość wycenianej firmy, np. poziom zaangażowania aktywów, poziom dochodów, populację konsumentów w danym sektorze rynkowym – zwłaszcza, gdy przedmiotem jest firma działająca w niszy rynkowej.
Analiza uwzględniająca specyfikę branży ma znaczenie także w przypadku stosowania przez wyceniającego metod majątkowych. Choć zasada istotności sformułowana w ustawie o rachunkowości, jest stosowana głownie przez biegłych rewidentów, to z punktu widzenia kalkulacji wartości firmy ma ona znaczenie dla usprawnienia jej procesu. Jej zastosowanie pozwala analitykowi na skoncentrowanie się tylko na kluczowych pozycjach z punktu widzenia wartości przedsiębiorstwa – kluczowe czynniki wyceny. Przy określaniu wysokości kwoty stanowiącej granice kryterium istotności jest kwestią indywidualną i zależy miedzy innymi od branży wycenianej firmy.
Wartość przedsiębiorstwa, zwłaszcza szacowana na potrzeby sprzedażowe powinna uwzględniać jego wartość inwestycyjną. Kluczowym kryterium, jakim kierują się inwestorzy jest stopa zwrotu z zainwestowanego kapitału. Jest to relatywnie klarowny i jednoznaczny parametr, który może być zawsze odniesiony do rozwiązań alternatywnych, choćby oprocentowania depozytów bankowych. W obrocie gospodarczym rzeczywista stopa zwrotu z kapitału w wycenianej spółce odgrywa w procesie wyceny głównie rolę informacyjną. Inwestorzy posiadają swoje preferencje, odnoszone bardziej do realiów danej branży, niż do firmy, jako takiej. Zatem ostateczny poziom stosowanych w wycenie stóp dyskontowych stanowi odzwierciedlenie preferencji nabywcy, a nie bieżącego właściciela przedsiębiorstwa.
Z analitycznego punktu widzenia wyceniając firmę w oparciu o jej perspektywy rozwojowe należy uwzględnić branżowe wskaźnikidynamiki sprzedaży oraz wyników finansowych segmentów rynkowych, które można skojarzyć z analizowaną działalnością. Analiza porównawcza przeprowadzana na potrzeby oszacowania wartości firmy powinna uwzględniać jej charakter. Zasadne jest, zatem stosowanie sektorowych (branżowych) wskaźników. Przykładowo przeprowadzając analizę finansową zakładu ubezpieczeń i reasekuracji oraz funduszy emerytalnych, z wyłączeniem obowiązkowego ubezpieczenia społecznego (PKD 65) należy, poza ogólnymi wskaźnikami finansowymiuwzględnić dodatkowo takie wskaźniki jak: współczynnik wypłacalności definiowany, jako relacja środków własnych do składki przypisanej na udziale własnym, wskaźnik pokrycia rezerw techniczno – ubezpieczeniowych aktywami definiowany, jako relacja aktywów stanowiących pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych (lokaty) do rezerwy techniczno – ubezpieczeniowej (fundusz ubezpieczeniowy), czy wskaźniki wypłacalności zakładów ubezpieczeń. Przykładem dowodzącym potrzeby uwzględnienia przedmiotu w procesie szacowania są opracowane wskaźniki analizy ekonomiczno-finansowej oraz prognozy, czyli elementy niezbędne w procesie wyceny, uwzględniające specyfikę branży zdrowotnej.
Co ważne:
