Naturalnym zjawiskiem w gospodarce rynkowej jest zmiana właściciela przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa sprzedawane są z powodu problemów finansowych, chęci uzyskania dodatkowego finansowania czy też w wyniku przejęcia przez inną, większą firmę. Bez względu na powód, zawsze podstawą do transakcji jest wcześniejsza wycena — przedmiot transakcji musi mieć określoną wartość.
Często wiele wątpliwości budzi aspekt wielkości firmy i jej wpływ na wycenę. Czy wycena małej firmy przebiega inaczej niż dużej? Czym różnią się sposoby wyceniania tak różnych od siebie firm?
Przeprowadzanie wyceny firmy to proces, podczas którego analizuje się szereg czynników, danych i wskaźników ekonomicznych. Trzeba mieć świadomość, że kolosalne znaczenie ma w tym wypadku rozróżnienie, czy ma się do czynienia z przedsiębiorstwem klasyfikowanym jako małe, czy duże. Czym różnią się te dwie firmy i jakie są ich cechy charakterystyczne?
Przyjmując unijną klasyfikację firm, za małe przedsiębiorstwo uważa się takie, które zatrudnia do 50 osób. W przypadku dużej firmy mamy do czynienia z zatrudnieniem przekraczającym 250 osób. Oczywiście rozróżnienie między małą i dużą firmą bierze pod uwagę także obrót przedsiębiorstwa.
Dlaczego w trakcie wyceny tak duże znaczenie ma jej wielkość? W obu tych przedsiębiorstwach zupełnie inaczej wygląda rozdział własności i zarządzania, a także forma prowadzenia księgowości. W małej firmie jej właściciel jest jednocześnie osobą odpowiedzialną za zarządzanie. W dużych firmach do takich sytuacji nie dochodzi, gdyż istnieje w nich rozdział między własnością a funkcjami zarządzania.
Mała firma to często też inna forma rozliczania się z urzędem skarbowym (trzeba jednak pamiętać, że małe firmy mogą być zarówno na KPiR, jak i pełnej księgowości). Niewielkie przedsiębiorstwa korzystają z uproszczonego księgowania i nie muszą się martwić sporządzaniem bilansów, czy rachunków zysków i strat.
Oczywiście różnice w zakresie formy prowadzenia ewidencji księgowej oraz rozdziale własności zarządzania nie są sprawami kosmetycznymi, lecz przekładają się na wyraźne trudności w rzetelnym przeprowadzeniu wyceny. Małe przedsiębiorstwa narażone są w tym wypadku na szereg problemów, które mogą nawet uniemożliwiać oszacowanie wartości firmy. Na co należy w tym wypadku w pierwszej kolejności zwracać uwagę?
Małe przedsiębiorstwa najczęściej nie mają obowiązku sporządzania sprawozdań finansowych (jeśli są na KPiR), co oczywiście w znacznej mierze będzie utrudniać dostęp do danych finansowych firmy. Jest to istotna kwestia także w kontekście kolejnej niedogodności, jaką jest przenikanie się finansów firmy z finansami właściciela.
Bardzo często właściciele niewielkich przedsiębiorstw nie rozdzielają finansów firmowych od osobistych. W znacznym stopniu zaburza to faktyczny obraz kondycji przedsiębiorstwa, a więc i niezwykle utrudnia poprawną wycenę.
Bardzo dużym problemem dla wyceny małego przedsiębiorstwa są zawyżone wynagrodzenia właścicieli, którzy jednocześnie są ich pracownikami. Zbyt swobodne podchodzenie do naliczania wynagrodzeń sprawia, że wyceniającemu ciężko jest oszacować faktyczną kondycję firmy, a więc i jej wartość. Ten sam problem dotyka wykorzystywania przez właściciela zasobów firmowych do celów prywatnych i odwrotnie — prywatnych do celów firmowych.
Na koniec trzeba wspomnieć, że w małej firmie trudno jest oddzielić jej know-how i wypracowane rozwiązania od wiedzy i know-how samego właściciela. Bardzo często występujący brak sformalizowanych procesów, które są standardem dla dużych firm, powoduje, że takie wartości dodane jak wiedza, doświadczenie czy nawet występujące w firmie nieformalne kontakty z kontrahentami, nie mogą zostać objęte wyceną, gdyż nie są jednoznacznym aktywem firmowym.
Porozmawiaj o teście wierzyciela z doświadczonym ekspertem.
Skorzystaj z naszej wiedzy i porozmawiaj z doświadczonym specjalistą.
Zapytaj o wycenę przedsiębiorstwaProces wyceny przedsiębiorstwa wymaga zastosowania odpowiednich metod oraz analizy wielu czynników. Bez względu na cel wyceny – czy to sprzedaż, fuzja, czy potrzeba uzyskania kredytu – warto poznać podstawowe pojęcia oraz metody stosowane w tym procesie. W artykule omówiono m.in. metodę dochodową, porównawczą i majątkową, z uwzględnieniem wartości aktywów netto oraz składników niematerialnych i prawnych.
Metoda dochodowa koncentruje się na analizie przyszłych przepływów pieniężnych generowanych przez przedsiębiorstwo. Wartość firmy określa się na podstawie zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF), które odzwierciedlają przyszłe korzyści finansowe dla właściciela.
Przykład zastosowania tej metody to wycena przedsiębiorstw generujących stabilne dochody. Wartość netto przepływów pieniężnych może być skorygowana o ewentualne ryzyko związane z branżą lub sytuacją ekonomiczną.
Metoda majątkowa opiera się na ocenie wartości składników majątku przedsiębiorstwa, zarówno materialnych, jak i niematerialnych. W praktyce najczęściej wykorzystuje się wycenę aktywów netto, która jest różnicą pomiędzy wartością aktywów a zobowiązaniami.
Do składników majątku w tej metodzie zalicza się m.in.:
Metoda majątkowa znajduje zastosowanie szczególnie w przedsiębiorstwach o dużym majątku trwałym lub w sytuacjach, gdy firma przechodzi proces likwidacji.
Metoda porównawcza, jak sama nazwa wskazuje, polega na porównaniu wycenianego przedsiębiorstwa do innych podmiotów o podobnym profilu działalności, które zostały niedawno sprzedane lub są notowane na giełdzie. Dzięki analizie wartości rynkowej aktywów podobnych firm możliwe jest oszacowanie wartości wycenianej spółki. Ta metoda jest często stosowana w branżach o dużej przejrzystości transakcji.
Rzeczoznawca wyceniający dużą firmę ma do dyspozycji ogromną ilość danych gromadzonych przez samo przedsiębiorstwo. Na podstawie licznych danych z bilansów, sprawozdań finansowych oraz rachunków zysków i strat otrzymuje przejrzysty obraz kondycji, a więc i wartości danej spółki. Wiarygodność pozyskanych informacji sprawia, że łatwiej określić potencjał rynkowy dużej firmy, a także porównać ją na tle innych marek na danym rynku.
Ze względu na swoją specyfikę – małe firmy są znacznie trudniejsze do poprawnego przeprowadzenia procesu wyceny. Przykładowo, podczas przeprowadzania analizy nie powinno się brać pod uwagę uzyskiwanych dochodów z pracy, gdyż te często przenikają się z dochodami właścicieli. Natomiast trzeba zwrócić uwagę na poprawne określenie celu, podmiotu, funkcji i standardu wartości. Sprawia to, że bardzo często w przypadku małych firm wycenę wykonuje się z perspektywy konkretnego inwestora, co w przypadku dużych firm jest niespotykane.
Analizując wartość małej firmy konieczne jest wzięcie pod uwagę potencjału przedsiębiorstwa z wyłączeniem jego dotychczasowego właściciela. Ze względu na silne powiązania funkcji właściciela i zarządzającego, częstym zjawiskiem jest spadek zdolności generowania dochodu po sprzedaży. Duża firma nie jest narażona na takie ryzyko, gdyż właściciel nie jest zarządzającym.
Wspomnieć również trzeba, że podczas analizowania małej firmy konieczne jest dobre zrozumienie rynku, na którym ona funkcjonuje — czynników ryzyka oraz jej generatorów wartości. Niewielka firma jest znacznie bardziej narażona na wahania koniunktury i czynniki zewnętrzne. Czynniki tego typu podczas analizy dużego przedsiębiorstwa również są istotne, lecz mają znacznie mniejsze znaczenie dla końcowych wniosków wyceny.
Wycena małej firmy jest procesem może być bardziej skomplikowane skomplikowanym niż przeprowadzanie wyceny dużego przedsiębiorstwa. Wymaga o wiele większego nakładu pracy, zebrania mnóstwa danych oraz oszacowania perspektyw dla danej firmy.
Bez względu jednak na to, czy ma się do czynienia z małą, czy dużą firmą, proces jej wyceniania z grubsza przebiega w ten sam sposób. Wspomnieć tu można o następujących krokach:
Ostatnim krokiem po przeprowadzeniu wszystkich powyższych działań jest sporządzenie ostatecznej wyceny firmy. Oczywiście z powodu skomplikowania procedury i jej wagi, wycenę przeprowadzić może jedynie osoba odznaczająca się dużym doświadczeniem.
