Wycena firmy jest czynnością zleconą, mającą na celu ustalenie wartości danego podmiotu gospodarczego. Dokonywana jest przez osoby działające na podstawie określonych standardów, w duchu bezstronności, obiektywizmu i poufności, w tym zgodnie z krajowym standardem wyceny specjalistycznym. Przedmiotem wyceny wartości firmy może być przedsiębiorstwo rozumiane jako całość lub jedynie jego część, jeżeli jest ona organizacyjnie i finansowo wyodrębniona w stopniu dostatecznym. Wyodrębnienie to powinno zapewnić niezależność danej części i pozwolić na samodzielną realizację działalności operacyjnej.
Proces wyceny firmy rozpoczyna się od precyzyjnego określenia celu wyceny, który jest ściśle związany z funkcją, jaką ma pełnić dana wycena. Wycena przedsiębiorstwa może być potrzebna w wielu sytuacjach, na przykład do dostarczenia danych koniecznych w negocjacjach przy sprzedaży firmy, czy też do wsparcia zarządu w podejmowaniu kluczowych decyzji. Przykładowo dla firm z branży produkcyjnej, określenie celu wyceny jest szczególnie ważne, gdyż może wpływać na strategię zarządzania liniami produkcyjnymi i optymalizację procesów.
Proces dokonywania wyceny firmy jest niezbędny również podczas planowania fuzji i przejęć. W takich sytuacjach dokładna wycena pomaga w ustaleniu wartości transakcji oraz w identyfikacji potencjalnych synergii między łączącymi się podmiotami. W zależności od celu oraz podmiotu wyceny różnią się również metody wyceny firmy. Na przykład wycena jednoosobowej działalności gospodarczej może wymagać innych podejść niż wycena dużego przedsiębiorstwa notowanego na giełdzie.
Z perspektywy sprzedającego, głównym celem wyceny przedsiębiorstwa jest uzyskanie jak najbardziej atrakcyjnej ceny. Wycena powinna być przygotowana w taki sposób, aby jej wartość była zrozumiała i akceptowalna zarówno dla sprzedającego, jak i dla potencjalnego kupującego. Dla nabywcy wycena ma istotne znaczenie, ponieważ pozwala ocenić opłacalność inwestycji oraz oszacować zwrot z zainwestowanego kapitału.
Kolejnym celem wyceny firmy może być potrzeba uzyskania finansowania zewnętrznego. W takich sytuacjach banki oraz inwestorzy często wymagają rzetelnej wyceny, aby dokładnie ocenić ryzyko związane z udzieleniem kredytu czy zainwestowaniem kapitału. W kontekście postępowań sądowych wycena przedsiębiorstwa może być nieocenionym dowodem, szczególnie w sprawach dotyczących podziału majątku, odszkodowań czy innych roszczeń.
Wycena przedsiębiorstwa jest również niezbędna do celów podatkowych, gdyż pozwala na określenie wartości aktywów i pasywów, co bezpośrednio wpływa na wysokość płaconych podatków. W przypadku likwidacji firmy precyzyjna wycena staje się kluczowa dla sprawiedliwego podziału majątku pomiędzy wierzycieli.
W kontekście planowania sukcesji wycena pomaga ustalić wartość przedsiębiorstwa, co jest istotne przy jego przekazywaniu kolejnym pokoleniom. Ponadto wycena może być wykorzystywana do celów wewnętrznych, takich jak ocena efektywności zarządzania, analiza rentowności poszczególnych działów czy ocena potencjału rozwojowego firmy. Niezależnie od celu, dokładna i staranna wycena stanowi podstawę podejmowania świadomych decyzji biznesowych i jest kluczowym elementem w wielu procesach zarządzania firmą.
Wycena wartości firmy powinna być poprzedzona dogłębną analizą potrzeb i otoczenia rynkowego. Ustalenie niezbędnych założeń przed wyceną umożliwi wybór odpowiedniej metody wyceny, co przełoży się na dokładność procesu. Przykładowe założenia obejmują kontynuowanie działalności, likwidację działalności w sytuacji przymusowej lub nieprzymusowej, oraz likwidację zbędnych aktywów.
Dokonywanie wyceny firmy wymaga indywidualnego podejścia do każdego przypadku. Potencjalny inwestor zainteresowany zakupem firmy zwraca szczególną uwagę na założenia dotyczące przyszłych przepływów pieniężnych oraz ich stabilności.
Analiza finansowa stanowi jedną z podstaw, na których opiera się wycena, uwzględniając zarówno przeszłe wyniki, jak i prognozy na przyszłość. Wartościowanie firmy wymaga również uwzględnienia dostępności wyników finansowych oraz jakości tych informacji. Specjalistyczna wiedza jest niezbędna do prawidłowej interpretacji danych oraz identyfikacji kluczowych czynników wpływających na wartość przedsiębiorstwa.
Otoczenie biznesowe, w którym działa firma, ma ogromne znaczenie przy określaniu jej wartości. Analiza rynkowa powinna uwzględniać konkurencję, bariery wejścia na rynek oraz trendy branżowe. Sprzedaż firmy może wymagać również założeń dotyczących zmian regulacyjnych i ich wpływu na działalność przedsiębiorstwa.
Ważne jest, aby wycena była realistyczna i uwzględniała zarówno potencjalne ryzyka, jak i szanse na rozwój. Z punktu widzenia kupującego, godziwa wartość rynkowa firmy powinna odzwierciedlać rzeczywistą zdolność do generowania zysków.
Założenia przy wycenie firmy muszą być spójne i logiczne, aby stanowiły solidną podstawę dla przyszłych decyzji inwestycyjnych. Dla jednoosobowej działalności istotne jest uwzględnienie osobistego zaangażowania właściciela i jego wpływu na wyniki finansowe.
Dokonywanie wyceny firmy powinno być oparte na rzetelnych danych i realistycznych założeniach, co zwiększa jej wiarygodność w oczach potencjalnych inwestorów i kupujących. Proces wyceny firmy nie jest jednorazowym działaniem, lecz często wymaga aktualizacji w zależności od zmieniających się warunków rynkowych i sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.
W zależności od przyjętych założeń należy dobrać najbardziej odpowiednią metodę wyceny firmy dla danego przedsiębiorstwa. Do wyboru są trzy rodzaje metod wyceny przedsiębiorstw. Należą do nich podejście majątkowe, dochodowe i porównawcze.
Wśród metod majątkowych najpopularniejsze są: metoda skorygowanych aktywów netto, metoda wartości likwidacyjnej oraz metoda wartości odtworzeniowej. Generalnie rzecz ujmując, metody z tej grupy pozwalają na określenie wartości spółki poprzez oznaczenie poszczególnych jej aktywów pomniejszonych o tzw. pasywa obce.
Na podstawie oczekiwań klienta, umożliwiają precyzyjną ocenę wartości aktywów firmy. Niestety, pomijają wartość dodaną wynikającą z zorganizowanego wykorzystania składników przedsiębiorstwa, takich jak marka czy kapitał ludzki. W efekcie mogą nie odzwierciedlać pełną wartość, jaką ma majątek przedsiębiorstwa, dlatego warto rozważyć także inne metody wyceny.
Podejście dochodowe grupuje metody, które wyznaczają wartość firmy poprzez prognozowanie przyszłych dochodów zdyskontowanych oczekiwaną stopą zwrotu. W podejściu dochodowym kluczowe jest określenie potencjalnych źródeł dochodów oraz uwzględnienie kosztu kapitału, co wymaga dokładnych danych finansowych i prognoz finansowych. Metoda dochodowa obejmuje przede wszystkim metodę zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF), metodę zdyskontowanych zysków oraz metodę zdyskontowanych dywidend.
Metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych jest szczególnie ważna, ponieważ pozwala na dokładne oszacowanie przyszłych dochodów firmy, pod warunkiem, że dane analityczne są realistyczne i rzetelne. Aby prognozy były trafne, niezbędna jest dostępność danych finansowych, które są aktualne i wiarygodne.
Zastosowanie podejścia dochodowego pozwala na uwzględnienie perspektyw wzrostu firmy i jej zdolności generowania zysków w przyszłości. Dlatego metody te są często wybierane przez analityków i inwestorów do oceny wartości spółki.
Trzecim ujęciem sposobu wyceny są tzw. metody porównawcze. Wycena firmy metodą porównawczą przeprowadzana jest poprzez porównanie go z podmiotami o podobnym profilu działalności.
Ważną kwestią jest właściwy i dający się uzasadnić wybór nadających się do porównania przedsiębiorstw. Powinny one należeć do tego samego sektora lub w szczególnych wypadkach, do sektorów pokrewnych. Nie bez znaczenia jest również zastosowanie odpowiednich mnożników porównawczych.
Obliczenia powinny być jednorodne dla obu porównywanych przedsiębiorstw, przy jednoczesnym uwzględnieniu różnic i zastosowaniu koniecznych korekt. Przeprowadzając wycenę przedsiębiorstw, ważne jest również stosowanie międzynarodowych standardów wyceny, aby zapewnić wiarygodność i rzetelność wyników.
Jeżeli interesuje Cię temat wyceny spółki z o.o. (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością), to możesz przeczytać nasz poradnik na temat wyceny udziałów w spółce z o.o.
Trochę inne podejście do wyboru metody jest stosowane w przypadku wyceny firmy spółki jawnej zgodnie z art. 65 KSH, więcej na ten temat znajdziesz w tym artykule – Jak wycenić spółkę jawną.
Elementy wpływające na wybór odpowiedniej metody wyceny przedsiębiorstw wraz z pozostałymi założeniami i ograniczeniami, mają również znaczenie przy wyborze zastosowanego przy danej wycenie standardu wartości. Definiuje on poszukiwaną w procesie wyceny kategorię wartości poprzez odwołanie się do charakteru stron potencjalnej transakcji i warunków jej przeprowadzenia.
Wycena przedsiębiorstw, czyli proces określania realnej wartości firmy, uwzględnia różne czynniki, takie jak forma, zakres i rodzaj działalności gospodarczej. Jeśli wycena opiera się na tzw. godziwej wartości rynkowej, zakłada się, że obie strony transakcji mają pełną wiedzę na temat przedmiotu transakcji. Ponadto strony są zainteresowane jej przeprowadzeniem i podejmują decyzję w pełni dobrowolnie, bez jakiegokolwiek przymusu. Wycena przedsiębiorstwa jest najczęściej wykonywana z wykorzystaniem tego standardu wartości.
Wartość sprawiedliwa zakłada natomiast, że w przymusowej transakcji bierze udział niekoniecznie zainteresowany jej przeprowadzeniem kupujący oraz niezainteresowany przeprowadzeniem transakcji sprzedający. Wyznaczona wartość powinna być sprawiedliwa z perspektywy sprzedającego z uwzględnieniem faktu, że nie ma on możliwości utrzymania przedmiotu wyceny.
Wartość inwestycyjna to wyrażona w pieniądzu lub odpowiednim ekwiwalencie wartość, jaką ma przedmiot wyceny dla konkretnego inwestora. Specyfika tego rodzaju wartości polega na konieczności uwzględnienia jego indywidualnych wymagań i oczekiwań odnośnie do przedmiotu wyceny.
Wartość firmy może być oszacowana również z wykorzystaniem standardu wartości wewnętrznej. Wartość wewnętrzna to samoistna wartość przedmiotu wyceny postrzegana w oderwaniu od konkretnej transakcji. Opiera się na elementach zawartych w samym przedsiębiorstwie oraz na czynnikach zewnętrznych mogących mieć wpływ na jego obecną i przyszłą sytuację finansową.
Wybór odpowiedniej formy raportu z wyceny firmy jest kluczowy, szczególnie w przypadku, gdy wyceniamy spółki kapitałowe oraz spółki giełdowe. W oparciu o powyższe założenia i metody może powstać wycena firmy, która przyjmie jedną z trzech postaci: pełną wycenę firmy, uproszczoną wycenę firmy lub kalkulację wartości.
Pełna wycena firmy to najbardziej kompleksowe podejście, które bierze pod uwagę wszystkie podejścia uznane przez wyceniającego za właściwe oraz wszystkie istotne informacje, jakie były dostępne w procesie jej przygotowania. Tego typu wycena jest szczególnie ważna w przypadku spółek kapitałowych, gdzie każdy szczegół może mieć znaczenie dla inwestorów i innych interesariuszy.
Pełna wycena obejmuje analizę finansową, ocenę aktywów, porównania rynkowe oraz prognozy przyszłych przepływów pieniężnych. Raport końcowy jest obszernym dokumentem, który dostarcza wyczerpujących informacji, pozwalających określić wartość spółki.
Uproszczona wycena firmy ma na celu oszacowanie wartości przedsiębiorstwa z pominięciem niektórych procedur. Choć jest to mniej czasochłonne i kosztowne rozwiązanie, pamiętać jednak należy, że zastosowane ograniczenia i uproszczenia powinny zostać dokładnie wymienione i uzasadnione. W przypadku spółek giełdowych, gdzie szybkie decyzje są często najważniejsza, uproszczona wycena może być praktycznym rozwiązaniem — pod warunkiem, że inwestorzy są świadomi zastosowanych uproszczeń i ograniczeń.
Kalkulacja wartości to najbardziej elastyczna forma wyceny, która pozwala oszacować wartość firmy z pominięciem lub uproszczeniem niektórych procedur. Zakres zastosowanych ograniczeń i uproszczeń może zostać uzgodniony pomiędzy wyceniającym i zamawiającym.
Wynik z kalkulacji wartości, po uzgodnieniu z zamawiającym, może zostać przedstawiony w formie ustnej, co jest szczególnie użyteczne w sytuacjach, gdy potrzebne są szybkie decyzje i natychmiastowe informacje. Dla spółek giełdowych, gdzie dynamika rynku wymaga elastyczności i szybkości działania, kalkulacja wartości może być idealnym narzędziem.
Efektem przeprowadzonej wyceny przedsiębiorstwa, w jednej z wymienionych metod, jest tzw. rekomendacja wartości firmy. Rekomendowana wartość może być przedstawiona w formie konkretnej kwoty lub jako przedział wartości, w zależności od wyników wyceny.
W przypadku, gdy różne metody wyceny prowadzą do istotnych rozbieżności w wynikach, wyceniający powinien zidentyfikować oraz szczegółowo wyjaśnić przyczyny tych różnic. Ponadto powinien wskazać czynniki, które miały wpływ na ostateczną wartość firmy. Warto dodać, że rzetelna wycena powinna być przeprowadzona zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Wyceny, co zapewnia jej zgodność z uznanymi normami branżowymi.
W procesie wyceny należy także uwzględnić wartości niematerialne, takie jak wartość marki, znaki towarowe czy inne aktywa niematerialne, które mogą znacząco wpłynąć na ostateczną rekomendację. Takie elementy, mimo że niematerialne, mogą mieć duże znaczenie dla przedsiębiorstwa i stanowić istotną część jego całkowitej wartości.
Raport z wyceny jest autorską opinią o wartości przedmiotu wyceny wraz z przedstawieniem założeń stanowiących podstawę szacowania. Jego zawartość powinna być tożsama z przyjętym celem oszacowania wartości firmy, a konkluzje powinny być przedstawione w sposób jasny i niebudzący wątpliwości. Prezentując w raporcie otrzymane rezultaty z wyceny, należy koniecznie podać przyjęte założenia.
Raport z wyceny może być przedstawiony jedynie zlecającemu, chyba że wyrazi on zgodę na przedstawienie raportu osobom trzecim. Wyjątkiem od tej reguły jest, wydany przez sąd lub inny organ, nakaz udostępnienia raportu z wyceny.
Szerszy opis polskiego standardu wyceny firmy znajdziesz na stronie internetowej Federacji Rzeczoznawców.
Sprawdź też naszą ofertę wyceny przedsiębiorstwa na tej stronie: https://rzeczoznawcy.net.pl/uslugi-podstawowe/wycena-przedsiebiorstwa/
Kompleksowa wycena firmy powinna uwzględniać także przedmiot działalności. Przeprowadzając wycenę przedsiębiorstwa zasadne jest określenie nie tylko pozycji przedsiębiorstwa w danej branży, ale także perspektyw samej branży. Wartość rynkowa wymaga przeprowadzenia rozszerzonej analizy otoczenia wycenianej firmy w celu określenia ryzyka branżowego, wartości wybranych wskaźników analizy porównawczej na tle średnich wartości obliczonych dla danej branży.
Uwzględnienie specyfiki działalności jest kluczowym elementem szacowania firmy w przypadku zastosowania porównawczej metody rynkowej. W szczególności, gdy wyceniane przedsiębiorstwo nie jest notowane na rynku giełdowym. W takim przypadku szacowanie wartości firmy jest dokonywane w oparciu o porównanie potencjału dwóch lub większej liczby firm o zbliżonej strukturze organizacyjnej oraz potencjale, np. w zakresie uzyskiwanych przez nie wyników, czy dochodów, a także struktury kapitałów.
Wspomniany potencjał biznesu nie jest jednoznacznie zdefiniowany, z tego względu dobór czynników go określających powinien być oparty na wiedzy i doświadczeniu wyceniającego tak, aby w największym możliwym stopniu odwzorowywał istotę i właściwości czynników kształtujących wartość wycenianej firmy, np. poziom zaangażowania aktywów, poziom dochodów, populację konsumentów w danym sektorze rynkowym – zwłaszcza gdy przedmiotem jest firma działająca w niszy rynkowej.
Analiza uwzględniająca specyfikę branży ma znaczenie także w przypadku stosowania przez wyceniającego metod majątkowych. Choć zasada istotności sformułowana w ustawie o rachunkowości, jest stosowana głównie przez biegłych rewidentów, to z punktu widzenia kalkulacji wartości firmy ma ona znaczenie dla usprawnienia jej procesu. Jej zastosowanie pozwala analitykowi na skoncentrowanie się tylko na pozycjach z punktu widzenia wartości przedsiębiorstwa. Przy określaniu wysokości kwoty stanowiącej granice kryterium istotności jest kwestią indywidualną i zależy między innymi od branży wycenianej firmy.
Wartość przedsiębiorstwa, zwłaszcza szacowana na potrzeby sprzedażowe powinna uwzględniać jego wartość inwestycyjną. Ważnym kryterium, jakim kierują się inwestorzy, jest stopa zwrotu z zainwestowanego kapitału. Jest to relatywnie klarowny i jednoznaczny parametr, który może być zawsze odniesiony do rozwiązań alternatywnych, choćby oprocentowania depozytów bankowych.
W obrocie gospodarczym rzeczywista stopa zwrotu z kapitału w wycenianej spółce odgrywa w procesie wyceny głównie rolę informacyjną. Inwestorzy mają swoje preferencje, odnoszone bardziej do realiów danej branży, niż do firmy, jako takiej. Z analitycznego punktu widzenia wyceniając firmę w oparciu o jej perspektywy rozwojowe należy uwzględnić branżowe wskaźniki dynamiki sprzedaży oraz danych finansowych segmentów rynkowych, które można skojarzyć z analizowaną działalnością.
Analiza porównawcza przeprowadzana na potrzeby oszacowania wartości firmy powinna uwzględniać jej charakter. Zasadne jest zatem stosowanie sektorowych (branżowych) wskaźników. Przykładowo przeprowadzając analizę finansową zakładu ubezpieczeń i reasekuracji oraz funduszy emerytalnych, z wyłączeniem obowiązkowego ubezpieczenia społecznego (PKD 65) należy, poza ogólnymi wskaźnikami finansowymi uwzględnić dodatkowo takie wskaźniki jak:
Przykładem dowodzącym potrzeby uwzględnienia przedmiotu w procesie szacowania są opracowane wskaźniki analizy ekonomiczno-finansowej oraz prognozy, czyli elementy niezbędne w czasie wyceny, uwzględniające specyfikę branży zdrowotnej.
O czym należy pamiętać przy wycenie?
Wycena przedsiębiorstwa powinna uwzględniać specyfikę jego funkcjonowania, co pozwala na kompleksowe podejście do kalkulacji i precyzyjne określenie wartości firmy. Istotne jest również odniesienie się do specyfiki branży, w której działa dane przedsiębiorstwo, ponieważ to umożliwia określenie jego pozycji rynkowej.
