Wycena spółki to proces szacowania wartości, który obejmuje kilka etapów. Wśród nich można wymienić: zdefiniowanie celu i przedmiotu wyceny, określenie jej podstawowych założeń, wybór metody wyceny, zgromadzenie danych i analiza, oszacowanie wartości oraz przygotowanie ostatecznego raportu. Takie działanie wykonuje się między innymi na potrzeby: transakcji kupna i sprzedaży, przekształcenia spółki, wniesienia aportu, oferty na rynku publicznym i niepublicznym, postępowań sądowych, weryfikacji wyników i wiarygodności finansowej czy też podwyższenia kapitału w spółce.
Wycena spółki może pełnić różne funkcje i cele. Mimo to zawsze efektem jest pisemny raport na podstawie analizy zebranych danych. Informacje powinny być zaprezentowane w sposób spójny z przyjętym celem, wyczerpujący oraz zgodny z prawdą, niewprowadzający w błąd. Raport z wyceny wartości spółki powinien zawierać kilka podstawowych elementów, które systematyzują proces wyceny: specyfikację warunków wyceny, opis przedsiębiorstwa i jego otoczenia, analizę ekonomiczno-finansową, opis zastosowanych metod wyceny oraz rekomendację wartości, a także ewentualne oświadczenia, klauzule.
Czy wiesz, że:
Zawartość raportu w dużej mierze zależy od celu wyceny. Np. Wycenialiśmy szpital w Gliwicach dla potrzeb przygotowanej likwidacji, gdzie analiza finansowa była bardziej rozbudowana, niż w przypadku wyceny dla potrzeb sprzedaży sieci klubów fitness w Katowicach, gdzie większy nacisk był kładziony na analizę majątku.
W pierwszej części powinno uwzględnić się przede wszystkim przedmiot wyceny. Może dotyczyć między innymi: pakietu udziałów w spółce z o.o., wartości spółki akcyjnej lub udziału kapitałowego w spółce jawnej. Wycena powinna zawierać również:
Druga część, czyli opis firmy i jej otoczenia, powinien zawierać informacje niezbędne do zidentyfikowania przedmiotu wyceny czy też określenia składników majątku. Powinny się tutaj znaleźć takie informacje jak:
Analiza ekonomiczno-finansowa powinna zawierać prezentację historycznych wyników, rachunków zysku i strat oraz bilansów za okresy istotne w procesie wyceny spółki w wyznaczonym wcześniej celu, biorąc pod uwagę charakter jej działalności operacyjnej. W raporcie można zawrzeć również analizę sprawozdań finansowych, porównując je z wynikami sektora właściwego dla spółki.
Czwarta część powinna zawierać uzasadnienie zastosowanego podejścia oraz metody wyceny, a także wskazywać ich charakterystykę wraz z wyróżnieniem kolejnych etapów procesu. Ponadto należy wskazać sposób oszacowania wartości przyjętych przez wyceniającego. Ostatnim elementem tej metody jest prezentacja rekomendowanych wartości z uzasadnieniem.
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, ile kosztuje wycena spółki. Wyróżnia się kilka czynników, które decydują o tym, z jakim kosztem będzie wiązała się wycena. Wśród nich znajdują się przede wszystkim: cel, przedmiot, zastosowana metoda, forma działalności gospodarczej, ilość i specyfika aktywów trwałych. Wycena niewielkiej spółki będzie wiązała się z niższymi kosztami dla klienta ze względu na możliwość zastosowania uproszczonego raportu. Jeżeli spółka jest rozwinięta, posiada wiele aktywów trwałych, prowadzi działalność na wielu rynkach czy też cel wyceny jest specyficzny, wówczas wyceniający będzie musiał sporządzić pełną wycenę i poświęcić więcej czasu na przeanalizowanie jej działalności i otoczenia.
Czy wiesz, że:
Ofertę wyceny przygotowujemy w oparciu o rozmowę telefoniczną i ewentualnie materiały dodatkowe, o które możemy Cię poprosić. Oferta jest niezobowiązująca. Jednak z pewnością wycena spółki producenta maszyn do przemysłu górniczego w Katowicach przy ul. Armii Krajowej będzie bardziej kosztowna, niż np. wycena znajdującej się obok cukierni.
Jednocześnie należy zaznaczyć, że wynagrodzenie wyceniającego nie może być zależne od takich czynników jak:
Wycena wartości spółki cywilnej opiera się na elementach stanowiących wkład każdego ze wspólników i wypracowanych zysków. Wkład może mieć trzy różne formy: prawo własności, inne prawa mające wartość majątkową lub świadczenie określonych usług. W procesie wyceny wartości spółki cywilnej stosuje się najczęściej metody dochodowe lub majątkowe, uwzględniając w analizie wartość aktywów i pasywów. Aby wyniki były wiarygodne, konieczne jest zidentyfikowanie majątku firmy. Ze względu na wybór metod wyceny należy wziąć pod uwagę składniki operacyjne i nieoperacyjne wchodzące w skład spółki. Warto zaznaczyć, że będą to między innymi: prawa autorskie, patenty, znaki towarowe. Więcej informacji na temat wyceny wartości spółki cywilnej można znaleźć w artykule na temat wyceny spółki cywilnej.
Wśród spółek osobowych znajduje się również spółka jawna, której wycena opiera się na ogólnych zasadach. Jednak wyjątkiem są sytuacje, kiedy dochodzi do wystąpienia lub śmierci jednego ze wspólników. W takim przypadku trzeba ustalić, jak wysokie posiadał on udziały. Z myślą o tym celu powinna powstać wycena spółki jawnej, która określi wartość zbywczą majątku na podstawie osobnego bilansu. Temat został szczegółowo omówiony w artykule o wycenie spółki jawnej.
Natomiast wycena spółki komandytowej może obejmować pakiet udziałów należących do wspólnika, który postanowił wypowiedzieć umowę spółki. Z raportu dowie się, jaką wartość rynkową niosą za sobą sprzedawane przez niego prawa i obowiązki, co pomoże w przeprowadzeniu negocjacji w sprawie sprzedaży lub kupna spółki.
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością to forma działalności, w której wysokość kapitału zakładowego zależy od udziałów wspólników. Każdy z nich posiada określone prawa majątkowe, korporacyjne oraz obowiązki. Jeżeli jeden z właścicieli chce wycofać się ze spółki, niezbędna jest wycena spółki z o.o. Dzięki niej można określić realną wartość udziałów. Na początku należy wyznaczyć kategorię wartości udziałów. Wśród nich wymienia się między innymi wartość: rynkową, sprawiedliwą, inwestycyjną i wewnętrzną. Następnie trzeba określić, jakie zostaną zastosowane metody wyceny. Można wybrać podejścia majątkowe, dochodowe lub porównawcze. Wybór metod wyceny zależy od celu wyceny (np. wycena spółki dla potrzeb sukcesji) lub indywidualnych potrzeb zleceniodawcy. Jednak najczęściej stosowane jest podejście majątkowe, które opiera się na określeniu oraz wycenie aktywów i pasywów firmy lub podejście dochodowe, w który bierze się pod uwagę możliwości spółki do generowania dodatnich przepływów pieniężnych. Jeżeli wartość księgowa majątku jest równa wartości godziwej spółki, wówczas można wykonać prostą wycenę aktywów netto.
Czy wiesz, że:
Kancelaria SIPEX ma doświadczenie w wycenie zarówno niewielkich spółek z o.o. np. wycenialiśmy sieć kilku lodziarni w Poznaniu, jak i spółek ze znacznym majątkiem np. producenta mebli w Rzeszowie, czy lotnisko w Łodzi.
Spółka akcyjna to forma działalności, którą zakładają podmioty mające na celu osiągnięcie wspólnego efektu. Aby stać się jednym z akcjonariuszy, należy wnieść wkład założycielski. Każdy podmiot otrzymuje w zamian akcje odpowiadające wartości zainwestowanego kapitału. Wycena spółki akcyjnej jest konieczna w przypadku szacowania ryzyka inwestycji dla potencjalnego akcjonariusza, czy też w przypadku wniesienia aportem przedsiębiorstwa (zorganizowanej części przedsiębiorstwa), udziałów lub akcji do spółki akcyjnej. W dokumentacji powinny znaleźć się zastosowane metody wyceny wartości spółki.
Czy wiesz, że:
Określona wartość godziwa wkładów niepieniężnych może być z mocy prawa poddana badaniu przez biegłego rewidenta. Dotyczy to również łączenia spółek i przekształcania. Dlatego Kancelaria SIPEX współpracuje z biegłymi rewidentami w celu zaproponowania kompleksowej obsługi.
Akcje to dokument, który poświadcza posiadanie udziałów w spółce akcyjnej. Każdy właściciel ma obowiązek wnieść kapitał zakładowy. W zamian otrzymuje akcje traktowane jako aktywa finansowe. Natomiast udziały w spółce z o.o. są częścią kapitału zakładowego. Oznaczają zakres praw i obowiązków przysługujących każdemu wspólnikowi. W sytuacji, gdy wspólnik bądź akcjonariusz będzie chciał sprzedać swoje prawa, będzie mógł na podstawie wyceny określić swoją cenę. W takiej sytuacji należy brać pod uwagę standard wartości godziwej.
Wycena udziałów i akcji może również obejmować wartość inwestycyjną, sprawiedliwą lub likwidacyjną. Metoda majątkowa opiera się na składnikach aktywów i pasywów spółki. Podejście dochodowe polega na szacowaniu dochodów, które można uzyskać ze sprzedaży lub kupna udziałów i akcji. W tym przypadku najczęściej stosowana jest metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF). Natomiast podejście porównawcze wykorzystuje informacje o cenach spółek podobnych. Wycena spółek akcyjnych lub z ograniczoną odpowiedzialnością wymaga również uwzględnienia dodatkowych danych między innymi: danych rejestrowych z KRS, sprawozdania finansowego na dzień wyceny czy też szczegółowego zestawiania majątku i zobowiązań.
Sprzedaż udziałów w spółce to transakcja, na podstawie której jej część zmienia właściciela. Każdy ze wspólników ma prawo wycofać się ze spółki, sprzedając swoje udziały innemu udziałowcowi lub zewnętrznemu inwestorowi. W takim przypadku nie zmienia się wartość spółki, a jedynie właściciele części kapitału. Pod pojęciem “udział” kryje się określona wartość nabyta w zamian za wkład pieniężny lub niepieniężny w wysokości nie niższej niż ich wartość nominalna. Podstawą takiej transakcji jest umowa sprzedaży. Bez względu na to, czy zostanie zawarta między wspólnikami albo inwestorem zewnętrznym, powinna poprzedzić ją wycena udziałów spółek. Wartość rynkowa jest ustalana na podstawie raportu. Od jej wysokości zależy również wysokość podatku od czynności cywilnoprawnych.
Wycena ma na celu przede wszystkim oszacowanie wartości spółek lub ich składników. Do zadań wykonawcy należy między innymi określenie metod wyceny oraz standardów wartości. Ich ostateczny wybór zależy od przeznaczenia wyceny. Wśród najczęstszych wymienia się między innymi:
Oczywiście nie jest to zamknięty katalog. Wycena spółki może być przeprowadzona również w innym celu. Niektórzy przedsiębiorcy zlecają takie działanie np. dla potrzeb zarządczych.
Czy wiesz, że:
Szczegółowe określenie celu jest istotne dla całego procesu wyceny. Na przykład wycenialiśmy studio filmowe w Warszawie, gdzie cel wyceny wymusił zastosowanie metody dochodowej. A metodę majątkową wybraliśmy, gdy celem było wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej (producenta części samochodowych w Warszawie).
Zanim rozpoczniemy wycenę spółki, musimy określić i zdefiniować nie tylko metody, ale również standard wartości. Wybierając standard wartości, trzeba wziąć pod uwagę kilka czynników. Wśród nich wymienia się:
Po przeanalizowaniu sytuacji spółki oraz powyższych czynników należy wybrać jedną z proponowanych kategorii wartości. Pierwsza z nich to godziwa wartość rynkowa, którą wyraża się w postaci pieniądzu lub jego ekwiwalencie. Za jej pomocą określa się najwyższą cenę możliwą do uzyskania na zorganizowanym rynku za dany składnik aktywów. Można ją zastosować, kiedy transakcja jest zawierana między typowym hipotetycznym kupującym i sprzedającym. Zgodnie z założeniami, oba podmioty muszą być zainteresowani i działać bez przymusu. Ważne, aby wyceniający posiadał istotne informacje na temat stron transakcji, a kupujący i sprzedający mieli wiedzę o przedmiocie wyceny. Na koniec warto wspomnieć, że jest to odpersonifikowany i bezstronny standard wartości.
Druga z dostępnych możliwości to wartość sprawiedliwa, którą również wyraża się w pieniądzu lub jego ekwiwalencie. Będzie odpowiednim rozwiązaniem, kiedy stronami w transakcji są: konkretni, niekoniecznie zainteresowani kupujący oraz sprzedający. W tym przypadku zakłada się działanie pod przymusem. Natomiast wyznaczona wartość powinna być sprawiedliwa dla sprzedającego, który nie może zatrzymać przedmiotu transakcji. Tę kategorię stosuje się najczęściej w postępowaniach sądowych. Nie jest odpowiednikiem definicji wartości godziwej z Międzynarodowych Standardów Rachunkowości.
Trzecie z proponowanych rozwiązań to wartość inwestycyjna, która wyraża się w pieniądzu lub odpowiednim ekwiwalencie. W tym przypadku należy uwzględnić indywidualne wymagania i oczekiwania konkretnego inwestora wobec przedmiotu wyceny.
Ostatnia z możliwości to wartość wewnętrzna, którą wyraża się w pieniądzu lub odpowiednim ekwiwalencie. W takim przypadku nie uwzględnia się konkretnej transakcji, zleceniodawcy oraz odbiorcy wyceny. Zamiast tego należy wziąć pod uwagę wszystkie informacje, które może uzyskać wykonawca na temat analizowanego majątku firmy i czynników zewnętrznych wpływających na jej sytuację ekonomiczno-finansową.
Jeżeli zaistnieje taka konieczność, można zastosować inną kategorię wartości z uwzględnieniem stosownego uzasadnienia.
Wybór standardu wartości zależy między innymi od celu wyceny spółki. Zanim to nastąpi, należy określić funkcję, jaką ma pełnić sporządzony przez wykonawcę raport. Wśród podstawowych wymienia się następujące funkcje:
Po wyznaczeniu funkcji oraz celu raportu można przejść do wyboru metody wyceny. W praktyce stosuje się najczęściej trzy podejścia: majątkowe, dochodowe oraz porównawcze. Wycena metodą majątkową jest zalecana przede wszystkim w dwóch przypadkach:
Metoda majątkowa zakłada określenie wartości aktywów netto. Należy wziąć pod uwagę aktywa, między innymi: nieruchomości, maszyny, zapasy, należności, wartości niematerialne i prawne, inwestycje długoterminowe, które znajdują się w bilansie na datę wyceny. Od tej wartości należy odjąć kwotę zobowiązań. Dodatkowo istotne są również zobowiązania pozabilansowe, na przykład poręczenia, czy gwarancje.
Wycena metodą porównawczą opiera się na porównaniu spółek, które działają w tej samej branży i są notowane na giełdzie. Dzięki temu będzie możliwe zestawienie spółek w oparciu o historyczne dane giełdowe. Przedsiębiorstwa z grupy porównawczej powinny mieć podobny profil działalności, wielkość, poziom zadłużenia i dynamiki rozwoju. W przypadku metody porównawczej może pojawić się problem ze znalezieniem miarodajnych wskaźników dla różnych przedsiębiorstw. Jeżeli na przykład jedna ze spółek odnotowała chwilowy kryzys, nie powinno stosować się wskaźnika ceny do zysku netto. Natomiast różnice w zarządzaniu majątkiem lub finansowania wykluczają wskaźniki ceny do wartości księgowej. Wycena metodą porównawczą nie sprawdzi się również, gdy spółki mają inną strukturę, model biznesowy czy też prowadzą działalność na innym rynku.
Po znalezieniu odpowiednich wskaźników należy wyznaczyć ich wzorcowe wartości dla całej grupy. Następnie można oszacować wartość metodą porównawczą. Kiedy warto ją wybrać? Wycena metodą porównawczą będzie pomocna, kiedy wykonawcy zależy na zdefiniowaniu słabych i mocnych stron spółki. Dzięki niej będzie w stanie ocenić model zarządzania zapasami, efektywność systemu odzyskiwania należności czy też ryzyko pojawienia się problemów finansowych.
Dochodowe metody wyceny dzieli się na dwie grupy konwencjonalne i niekonwencjonalne. Wśród nich wyróżnia się metody zdyskontowanych zysków, zdyskontowanych dywidend, wycenę na podstawie zysku rezydualnego czy skorygowanej wartości bieżącej. Najczęściej stosowaną okazuje się jednak metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF). Opiera się na założeniu, że aktualną wartość spółki można określić za pomocą szacowania zdyskontowanych przepływów pieniężnych, jakie będzie w stanie wygenerować w przyszłości. W procesie wyceny uwzględnia się przyszłe przepływy gotówkowe, które dyskontuje się odpowiednim ryzykiem spółki. Jeżeli wykonawca zdecyduje się na zastosowanie metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF), musi dostosować zakładaną stopę dyskonta na podstawie indywidualnej analizy danych. Uwzględnia się w niej koszt kapitału oraz ryzyko przyszłych przepływów pieniężnych. Metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF) jest pomocna przy szacowaniu wartości spółek, które zakładają dodatnią rentowność w przyszłości.
W przypadku spółek samorządowych może zajść potrzeba sporządzenia wyceny dwiema metodami, więcej znajdziesz w artykule o wycenie spółki samorządowej i komunalnej.
Aby poprawnie oszacować wartość spółki, oprócz odpowiedniego doboru metod należy dodatkowo określić podstawowe założenia wyceny.
Określenie podstawowych założeń ma wpływ na wybór odpowiedniej metody wyceny.
Prawo w Polsce nie przewiduje regulacji określających to, kto może przeprowadzać wyceny spółek lub składników majątku. Jedynym wyjątkiem są postępowania sądowe, gdzie o wartości spółki wypowiada się biegły sądowy wpisany na listę danego sądu. Powinna to być osoba, która posiada odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie w procesie wyceny daną metodą.
Czy wiesz, że:
Specjaliści Kancelarii SIPEX sporządzali opinie o wartości spółek m.in. dla Sądu Okręgowego w Warszawie, Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie (wycena spółki w Krakowie), Sądu Rejonowego w Gliwicach, Sądu Rejonowego w Tarnowie czy Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej.
Wycena dotyczy zarówno doświadczonych przedsiębiorstw, jak i start upów. Jeżeli spółka jest na początku rozwoju biznesu, szuka klientów oraz inwestorów, jej wartość określają produkty lub usługi, które może wdrożyć i sprzedać. W takiej sytuacji nie bierze się pod uwagę posiadanego majątku, ale prognozy wyników finansowych przedsiębiorstwa. Wycena spółki na początku rozwoju wymaga uwzględnienia ryzyka związanego z niepowodzeniem produktu lub usługi. Jakie metody wyceny zaleca się w takiej sytuacji? Jeżeli wycena dotyczy biznesu na początku rozwoju, stosuje się przede wszystkim podejście dochodowe. Najczęściej jest to metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF). W wyjątkowych przypadkach sprawdzą się również metody porównawcze. Według założeń wycena spółki na początku rozwoju uwzględnia znacznie wyższe ryzyko, niż to stosowane w dojrzałych przedsiębiorstwach.
Wycena spółek na początku rozwoju wymaga uwzględnienia przez inwestora oczekiwanej stopy zwrotu, która zawiera potencjalne ryzyko realizacji założeń biznesowych. Oczekiwana stopa zwrotu jest pochodną prawdopodobieństwa przetrwania przedsiębiorstwa do momentu, w którym osiągnie zakładaną rentowność. Warto pamiętać, aby unikać majątkowej metody wyceny, gdyż ta nie bierze pod uwagę wzrostu wartości w przyszłości wskutek komercjalizacji produktu lub usługi.
Może Cię zainteresować nasz artykuł o wycenie startupu w warunkach polskich.
Wycena powinna zawierać dwie podstawowe daty. Pierwsza z nich dotyczy daty sporządzenia raportu z wyceny. Natomiast druga data to dzień, na który określa się wartość. Datą wyceny jest zazwyczaj dzień, na który dostępne są ostatnie sprawozdania finansowe. Aktualność daty wyceny świadczy o jej precyzyjności. Jednocześnie należy mieć na uwadze kilka ograniczeń.
Ograniczenia prawne, które określa ustawa z dnia 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037). Zgodnie z art. 499 § 2 pkt. 3, w przypadku połączenia firm należy ustalić wartość majątku spółki przejmowanej bądź spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki, na określony dzień w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku o ogłoszenie planu połączenia. Aby ułatwić sobie zadanie, najczęściej przyjmuje się datę wyceny na pierwszy dzień miesiąca przy założeniu, że nie ma różnic stanu otwarcia z tego dnia i zamknięcia poprzedniego miesiąca. W ten sposób można uniknąć sporządzania dodatkowego bilansu.
Natomiast według art. 312¹ § 1, sprawozdanie wynikające z wkładu niepieniężnego do spółki akcyjnej nie wymaga badania biegłego rewidenta w dwóch sytuacjach:
Ograniczenia zwyczajowe występują, kiedy wycena jest realizowana na potrzeby sprawozdawcze lub porównawcze. W takiej sytuacji dzień wyceny przypada na dzień bilansowy. Jeżeli nie zdarzyło się nic, co mogło wpłynąć na wartość spółki, wówczas jest dopuszczalna wycena sporządzona nawet kilka miesięcy wcześniej. Może pojawić się również potrzeba określenia wartości spółki z datą przyszłą. Aby określić sytuację ekonomiczną przedsiębiorstwa na przyszły dzień wyceny, niezbędna jest prognoza poszczególnych wielkości finansowych. Należy przy tym pamiętać o uwzględnieniu przyszłych zdarzeń, które mogą wpłynąć na kondycję spółki i wartość jej składników. Jeżeli takich nie ma, wówczas wycena stanu z datą przyszłą będzie odpowiadała bieżącej sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa.
Ograniczenia formalne występują, kiedy wycena spółki jest sporządzana na potrzeby postępowania sądowego lub skarbowego. Jeżeli dotyczą one wydarzenia gospodarczego ujawnionego po dłuższym czasie, wycenę przygotowuje się na datę przeszłą.
Czy wiesz, że:
Data wyceny może być też bardzo odległa. Wycenialiśmy przedsiębiorstwo w Lublinie, które swoją działalność operacyjną prowadziło do 1939 r., kiedy zostało znacjonalizowane. Sprawa dotyczyła postępowania odszkodowawczego.
Sprawozdania finansowe nie uwzględniają wszystkich aktywów netto, jakimi dysponuje przedsiębiorstwo. Dzieje się tak, ponieważ części z nich nie można zidentyfikować, wyodrębnić lub nie wpisują się w kryteria obowiązujące w rachunkowości. Aktywa nieujawnione w bilansie spółki to zazwyczaj zasoby niematerialne, które zostały wytworzone we własnym zakresie. Wśród nich znajdują się między innymi:
Należy zaznaczyć, że każdy z wyżej wymienionych elementów wpływa na poziom wyników finansowych, wizerunek, wartość i rentowność spółki. Dlatego niezbędna jest analiza i wycena aktywów nieujawnionych w bilansie. Następnie jej wynik trzeba dodać do oszacowanej wartości całego przedsiębiorstwa. Warto pamiętać, że wartość aktywów niematerialnych zmienia się w czasie.
Czy wiesz, że:
Wycenialiśmy metodą skorygowanych aktywów netto spółkę z Wrocławia – producenta sprzętu elektrycznego. Spółka posiadała znak towarowy, który był rozpoznawalny w całej Polsce w latach 80’tych i od tamtych czasów niewykorzystywany. Dlatego też jego wartość na dzień dzisiejszy praktycznie obniżyła się do minimalnych wartości, gdyż nie jest już tak rozpoznawalny, jak kiedyś.
Ekonomicznym celem działalności podmiotów gospodarczych jest maksymalizacja zysku netto. Wartość spółki jest pochodną możliwych do wygenerowania przepływów gotówkowych. Aby je zwiększyć, należy skupić się na elementach takich jak:
Do maksymalizacji wartości spółki można dążyć za pomocą wzrostu poziomu przychodów i rentowności na poziomie operacyjnym. Jest to możliwe poprzez rozszerzenie skali działalności lub w drugą stronę, na odpowiedniej optymalizacji kosztów. Im mniej gotówki musimy “zamrozić” jako kapitał obrotowy, tym wartość spółki będzie większa, dlatego należy dążyć do wydłużenia terminu spłaty zobowiązań spółki, skrócenia terminu odzyskiwania należności oraz rotacji zapasów. Wzrost wartości spółki przyniesie również odpowiednie inwestowanie jej kapitału, co przerodzi się w wyższą rentowność w przyszłości. Jak sprawdzić efekty tych działań? Z jakich metod można skorzystać?
Aby kontrolować skuteczność działań, należy zastosować odpowiednie wskaźniki. Najpopularniejszym jest ekonomiczna wartość dodana (EVA), która określa wyniki spółki z uwzględnieniem zainwestowanego w nią kapitału. Informuje, czy spółka zwiększa wartość dla właścicieli. Miernik EVA utożsamia koszt kapitału z kosztem utraconych możliwości. Czyli z taką stopą zwrotu z jakiej inwestorzy rezygnują na poczet inwestycji w analizowaną spółkę, zakładając, że te inwestycje są obarczone podobnym ryzykiem. Sytuacją pożądaną jest gdy stopa zwrotu z kapitału zainwestowanego w spółkę jest wyższa od kosztu jego pozyskania i utrzymania.
Jeżeli chcesz poznać więcej szczegółów na temat mierników wartości w formie wykładów możesz skorzystać z wiedzy A. Damodarana.
Wartość dodatnia wskazuje na wzrost spółki. Jeżeli wskaźniki będą ujemne, oznacza obniżenie jej wartości. Kiedy wycena spółki została zlecona w celu ustalenia opłacalności inwestycji, dodatni wynik będzie przemawiał za zainwestowaniem w nią kapitału.
Nie ma takiego wymogu, nie mniej jednak, wycena firmy stanowi solidną podstawę negocjacji. Dzięki niej można przygotować propozycję ceny sprzedaży dla potencjalnego inwestora. Dlatego oszacowanie wartości udziałów powinno być punktem wyjścia. Wykonanie wyceny przy zastosowaniu odpowiedniej metody przyczyni się do uzyskania przewagi w negocjacjach. Niezależny proces umożliwia określenie akceptowalnej wartości spółki dla obu stron i daje nabywcy możliwość pozyskania syntetycznej wiedzy o spółce.
Raport z wyceny zwiera analizę finansową, operacyjną oraz diagnozę branży w celu wyznaczenia wartości. Należy jednak pamiętać, że ostateczna cena zależy od siły przetargowej stron.
Wycena udziałów przyda się również, kiedy jeden z udziałowców podejmie decyzję o wycofaniu się ze spółki. Na podstawie informacji z raportu można prognozować między innymi konsekwencje ekonomiczne dla właściciela. Warto podkreślić, że wycena będzie korzystnym rozwiązaniem w przypadku transakcji zawieranej zarówno z zewnętrznym inwestorem, jak i wewnątrz spółki. Dzięki temu można wyselekcjonować racjonalne oferty kupna.
Niezależny proces wyceny spółki umożliwia wyznaczenie jej wartości rynkowej, która nierzadko różni się od ceny sprzedaży zaproponowanej przez właściciela. Taką sytuację można spotkać najczęściej w przypadku sprzedaży spółki, którą zarządza jej właściciel. Wynika to z subiektywnego podejścia właściciela i indywidualnych korzyści, jakie płyną z prowadzenia działalności. Warto zaznaczyć, że nie chodzi tu wyłącznie o korzyści dochodowe. Wśród niematerialnych zysków można wymienić między innymi: wzbudzany szacunek, możliwość realizacji indywidualnych wizji spółki czy samospełnienie na gruncie zawodowym. Są to korzyści, których żadna metoda nie jest w stanie uchwycić, nie da się ich wycenić, ponieważ każdy ma do nich indywidualne podejście.
Wartość sentymentalna spółki jest częścią nadwyżki ceny sprzedaży zaproponowaną przez sprzedającego, a jej wartością wykazaną w procesie wyceny. Natomiast osobiste korzyści wynikające z prowadzenia spółki nie zawsze będą wystarczającym powodem do zapłacenia wyższej kwoty przez potencjalnego inwestora. Dlatego wartość sentymentalna nie ma wpływu na wartość rynkową. Nie jest uwzględniana podczas wyceny firmy niezależnie od zastosowanej metody.
Oczywiście nie ma przeszkód, aby wstępnie oszacować wartość spółki własnymi siłami. Nie mniej jednak sprawa właściwego doboru parametrów wyceny wymaga doświadczenia, które mają osoby profesjonalnie zajmujące się wyceną. Pewną trudnością w procesie negocjacji będzie też skuteczne argumentowanie bezstronności tak przygotowanego raportu. Proces wyceny firmy wymaga specjalistycznej wiedzy oraz doświadczenia przy stosowaniu określonej metody. Jeżeli członkowie zarządu chcą samodzielnie ocenić wartość spółki, wówczas mogą oszacować jej przedział przy zastosowaniu podejścia porównawczego. Analizując spółki porównawcze, należy wybrać odpowiednie wskaźniki wyceny odpowiednie do specyfiki wycenianego podmiotu.
Metody majątkowe zakładają, że wartość spółki to suma składników majątku po odliczeniu zobowiązań. Dla właściciela ten typ podejścia do wyceny może, w niektórych wypadkach, być bardziej intuicyjny, niż podejście dochodowe. Nie mniej jednak potencjalny nabywca najprawdopodobniej będzie zainteresowany zwrotem na zainwestowanym kapitale, a zatem przepływami pieniężnymi z biznesu. Warto pamiętać, że metody dochodowe określają wartość, która jest pochodną posiadanego majątku i odpowiedniego jego zorganizowania, gdyż jego brak spowodował bym zmianę przepływów gotówkowych spółki. Stąd raczej bardziej istotnym jest, czy majątek spółki jest optymalny z punktu widzenia prowadzonej działalności operacyjnej.
Warto zastanowić się czy:
Są jednak takie sytuacje, gdzie wycena majątku jest bardziej odpowiednia. są to na przykład: sytuacja likwidacji spółki, prognozowany brak rentowności. czy wycofanie linii technologicznej z użytku.
Do wartości wynikającej z wyceny spółki należy dodać również aktywa nieujawnione w bilansie spółki. Są to zazwyczaj zasoby niematerialne. Wśród nich można wymienić aktywa posiadające oddzielny byt ekonomiczny, czyli markę, kapitał ludzki, relacje z klientami, reputację czy know-how. Wszystkie te elementy wpływają na osiągnięcie stabilnej pozycji na rynku, wyższych wyników finansowych. Patenty oraz know-how umożliwiają m.in. ograniczenie kosztów na etapie produkcyjnym, uzyskanie prawa wyłączności czy zaproponowanie klientom lepszego rozwiązania. Budowanie świadomości marki przez znaki towarowe gwarantuje z kolei wzrost rozpoznawalności, a także lojalności klientów, co pozwala na podwyższenie cen produktów. Efektem tych działań jest wzrost wyceny wynikający z dodatkowych przychodów oraz ich wyższej rentowności.
Według badań niektóre branże charakteryzują się tym, że aktywa niematerialne mają wyższą wartość niż ich majątek trwały. Wycena marki może być przeprowadzona przy zastosowaniu podejścia kosztowego, rynkowego lub dochodowego. Najczęściej stosowaną metodą jest metoda zwolnienia z opłat licencyjnych. Zakłada, że wartość znaku towarowego, marki, patentu lub innego elementu jest równa sumie, jaką właściciel musiałby zapłacić za możliwość korzystania z tego aktywa na zasadzie licencji. Dlatego należy określić wysokość opłaty licencyjnej jaka mogła by być płacona za to aktywo. Wartość analizowanego elementu to suma zdyskontowanych opłat licencyjnych, którą należy uwzględnić podczas wyceny.
Wartość spółki zależy od kilku czynników między innymi: wyników finansowych, otoczenia, potencjału dalszego wzrostu przepływów pieniężnych, ryzyka związanego z działalnością na danym rynku. Najistotniejszymi okazują się jednak etap rozwoju i faza cyklu życia przedsiębiorstwa. W pierwszych latach rozwoju spółki wartość wynika jedynie z jej koncepcji działalności, która obarczona jest też pewnym ryzykiem wystąpienia zdarzeń, których nie udało się przewidzieć. Później następuje faza szybkiego rozwoju spółki, a co za tym idzie wzrostu jej wartości. Zatem najkorzystniejszym momentem sprzedaży jest moment kiedy spółka przechodzi z fazy wzrostowej do fazy dojrzałości , kiedy jej wyniki stabilizują się na pewnym poziomie.
Wzrost wartości może też być podyktowany czynnikami zewnętrznymi, takimi jak wzrost ogólnego popytu na produkty lub usługi. Wtedy wzrasta też zainteresowanie inwestorów. Natomiast właściciel ma szansę na korzystniejsze warunki transakcji. W ostatnich latach widać też trend konsolidacji branż, gdzie duże podmioty skupują mniejsze ze swojej branży lub pokrewnych w celu osiągnięcia efektu skali, pozbycia się konkurencji lub wejścia na nowe rynki. Wycena spółki za pomocą właściwej metody i analiza branży umożliwia wybranie dogodnego momentu sprzedaży oraz uzyskanie możliwie najlepszej ceny.
