1 stycznia 2016 weszła w życie ustawa Prawo Restrukturyzacyjne, która stanowi praktyczną implementację propagowanej w Unii Europejskiej „polityki drugiej szansy”. Ustawa wprowadziła szereg instrumentów prawnych pozwalających na skuteczną sanację niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością przedsiębiorstwa. Przyjęte w niej rozwiązania dają możliwość zastosowania podejścia dostosowanego do indywidualnej sytuacji przedsiębiorstwa.
Postępowanie o zatwierdzenie układu umożliwia restrukturyzację zadłużenia bez negatywnego napiętnowania i przy minimalnym udziale sądu. Postępowanie sanacyjne – najbardziej sformalizowane z czterech postępowań przewidzianych w ustawie – pozwala na przeprowadzenie działań naprawczych obejmujących nie tylko zadłużenie, ale również strefę operacyjną przedsiębiorstwa np. zatrudnienie.
Wprowadzenie Prawa Restrukturyzacyjnego spowodowało konieczność głębokiej reformy ustawy Prawo Upadłościowe i Naprawcze. Jedną z ważniejszych zmian jest nowa definicja niewypłacalności, która stosowana będzie zarówno w prawie upadłościowym jak i prawie restrukturyzacyjnym. Każdy, kto prowadzi działalność gospodarczą wie, jak istotnym jest właściwe określenie momentu spełnienia przesłanek niewypłacalności. Kodeks Spółek Handlowych, Prawo Upadłościowe i Naprawcze oraz Kodeks Karny przewidują dotkliwe sankcje w przypadku nie podjęcia właściwych działań niezwłocznie po wystąpieniu niewypłacalności. Z drugiej strony Prawo Restrukturyzacyjne wprowadza szereg instrumentów ochronnych, oddłużeniowych i sanacyjnych. Maże z nich skorzystać wyłącznie dłużnik niewypłacalny lub zagrożony niewypłacalnością.
Dotychczas za niewypłacalnego zgodnie z art. 11 ust 1 PUiN uznawano przedsiębiorcę, który nie wykonywał swoich wymagalnych zobowiązań. Przesłankę tę spełniał więc każdy przedsiębiorca, który w danym momencie nie zapłacił dwóch wymagalnych faktur. W myśl nowych przepisów za niewypłacalnego uznaje się dłużnika, który utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Definicja ta relatywizuje stan niewypłacalności. Dodatkowo wymusza konieczność dokładnego zbadania przez sąd sytuacji przedsiębiorstwa i jej oceny w kontekście zdolności do regulowania zobowiązań.
Ustawa wprowadza szereg warunków pozwalający przyjąć, iż przedsiębiorca jest niewypłacalny jak np. opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekraczające trzy miesiące czy stan zobowiązań pieniężnych przekraczający Wartość majątku, który utrzymuje się ponad dwadzieścia cztery miesiące. Dodatkowo ustawa wprowadza domniemanie, że zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem jego zobowiązania, z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych, przekraczają wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.
Dla określenia momentu niewypłacalności istotne jest więc określenie stosunku zobowiązań pieniężnych do realnej (rynkowej) wartości majątku. Rzetelna wycena przedsiębiorstwa (metodą majątkową) pozwala obalić domniemanie oparte na wartościach bilansowych. Świadomość wartości przedsiębiorstwa, potwierdzona rzetelną wyceną, pozwala właściwie reagować w momencie wystąpienia stanu niewypłacalności. Daje również możliwość oceny zasadności ewentualnych wniosków o ogłoszenie upadłości składanych przez wierzycieli i skutecznej obrony w przypadku braku innych przesłanek do ogłoszenia upadłości.
Należy również zaznaczyć, iż zgodnie z wprowadzonym art. 30a PUiN w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości nie przeprowadza się dowodu z opinii biegłego. Podobnie w postępowaniu restrukturyzacyjnym zgodnie z art. 196 Prawa Restrukturyzacyjnego nie przeprowadza się dowodu z opinii biegłego (z wyjątkiem sprzeciwu co do uznania wierzytelności). Tym samym wszelkie rozstrzygnięcie sad musi opierać wyłącznie na pozostałych środkach dowodowych przewidzianych prawem. Należą do nich również dokumenty przedłożone przez strony postępowania. Rzetelna wycena spółki stanowi doskonały materiał poglądowy, a co za tym idzie istotny argument w postępowaniu przed sądem restrukturyzacyjnym i upadłościowym.
