Wycena udziałów i wycena akcji dla zabezpieczenia emisji obligacji

Istota i rodzaje obligacji

Obligacje to papiery wartościowe emitowane w serii, w którym emisariusz stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji spółki (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia, przy czym świadczenie na rzecz spółki może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny (Art. 4 ustawy o obligacjach).

W świetle powyższej definicji należy wskazać, że jej szeroki zakres wynika z konstrukcji papierów wartościowych (np. akcji, udziałów), co w praktyce oznacza, że obligacja spółki może pełnić funkcję nie tylko kredytową, ale również umożliwiać pozyskiwanie equity (obligacje zamienne), inkorporować prawo do wypłat powiązanych z innymi instrumentami finansowymi i indeksami (obligacje strukturyzowane). Ponadto ustawa o obligacjach dopuszcza w odniesieniu do spółki obligacje imienne lub na okaziciela, a także w postaci materialnej i w formie zdematerializowanej (w formie zapisu w odpowiednim rejestrze).

Na gruncie prawa polskiego można wyróżnić następujące typy obligacji:

• Zamienne – uprawniają obligatariuszy do otrzymania świadczenia pieniężnego albo do objęcia określonej liczby akcji spółki – emitenta w zamian za obligacje. W takim przypadku w następstwie konwersji obligacji na akcje obligatariusz obejmuje akcje spółki – emitenta obligacji (Art. 19 ustawy o obligacjach),
• Z prawem pierwszeństwa – ten typ obligacji inkorporuje dodatkowe uprawnienie obligatariusza do subskrybowania akcji spółki – emitenta z pierwszeństwem przed jego dotychczasowymi akcjonariuszami (Art. 20 ust. 1 ustawy o obligacjach). Emitentem obligacji z prawem pierwszeństwa mogą być tylko spółki akcyjne i spółki komandytowo – akcyjne (I. Weiss, Obligacje, [w:] Prawo papierów wartościowych, red. A. Szumański, C.H. Beck, Warszawa 2006, s. 439).
• Partycypacyjne – nadają one obligatariuszowi prawo do udziału w zyskach spółki emitenta. W takim przypadku szczegółowe warunki i zasady udziału w zysku spółki – emitenta powinny być określone w warunkach emisji. Warunki emisji powinny być złożone we właściwym dla spółki – emitenta sądzie rejestrowym. W przypadku spółki akcyjnej lub spółki z ograniczoną odpowiedzialnością będącej emitentem informacja o prawie obligatariuszy do wynikających z obligacji udziale w podziale zysku spółki podlega wpisaniu do Krajowego Rejestru Sądowego (Art. 18 ust. 2 ustawy o obligacjach). Ponadto spółki będące emitentem nie mogą rozporządzać zyskiem w sposób sprzeczny z warunkami określonymi w niniejszej informacji (Art. 18 ust. 3 ustawy o obligacjach),
• Przychodowe – choć ich emisja jest kojarzona powszechnie z obligacjami komunalnymi, czyli emitowanymi przez jednostki samorządu terytorialnego a nie spółki prawa handlowego, to ich emitentem mogą być także:
• Spółki zależne (zob. art. 11 ust. 6 ustawy o systemie instytucji rozwoju)
• Spółki akcyjne albo spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której Skarb Państwa, jednostka samorządu terytorialnego lub związek jednostek samorządu terytorialnego posiadają same lub wspólnie z inną jednostką samorządu terytorialnego lub innym związkiem tych jednostek akcje albo udziały w liczbie, która zapewnia im więcej niż 50% ogólnej liczby głosów na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników, o ile głównym przedmiotem działalności spółki jest zaspokajanie potrzeb społeczności lokalnych lub wykonywanie zadań z zakresu użyteczności publicznej;
• Spółki akcyjne (s.a.) albo spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, dla których głównym przedmiotem działalności jest wykonywanie zadań z zakresu użyteczności publicznej na podstawie umowy zawartej ze Skarbem Państwa, jednostką samorządu terytorialnego lub związkiem tych jednostek, o ile umowa została zawarta na okres co najmniej równy okresowi zapadalności obligacji;
• Spółki akcyjne, które na podstawie upoważnienia ustawowego lub koncesji albo zezwolenia będą wykonywać zadania z zakresu użyteczności publicznej albo świadczyć usługi w zakresie transportu lub komunikacji oraz utrzymania i rozwoju infrastruktury komunikacyjnej lub transportowej co najmniej przez okres równy okresowi zapadalności obligacji.

Obligatariusz obligacji przychodowej nabywa prawo do zaspokojenia swoich roszczeń ze spółki z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami emitenta alternatywnie:

• z całości albo części przychodów lub z całości albo części majątku przedsięwzięć, które zostały sfinansowane w całości albo części ze środków uzyskanych z emisji obligacji spółki, lub
• z całości albo części przychodów z innych przedsięwzięć określonych przez spółki będące emitentami (Art. 24 ust. 1 ustawy o obligacjach).

Obligacje z prawem wezwania spółki – emitenta do przedterminowego wykupu – są to takie obligacje w których zawarto prawo emitenta do wykupu przedterminowego obligacji. Spółki będące emitentami tego rodzaju obligacji mogą dokonywać wcześniejszej spłaty spłaty długu, w dogodnym dla siebie momencie.

Zarówno wycena obligacji jak i wycena akcji ze względu na zróżnicowanie rodzajowe powinna być przeprowadzona przez co najmniej dwie metody wyceny.

Kto może być emitentem obligacji?

Emisji obligacji może dokonać:

• spółki akcyjne, w tym spółki akcyjne mające siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
• prowadzące działalność gospodarczą lub
• spółki utworzone wyłącznie w celu przeprowadzenia emisji obligacji,
• spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w tym spółki z o.o. mające siedzibę poza terytorium Rzeczpospolitej Polskiej:
• prowadzące działalność gospodarczą lub
• spółki z o.o. utworzone wyłącznie w celu przeprowadzenia emisji obligacji
• spółki komandytowo-akcyjne,
• spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa,
• gminy, powiaty oraz województwa, zwane dalej „jednostkami samorządu terytorialnego”, a także spółki tych jednostek oraz jednostki władz regionalnych lub lokalnych innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
• instytucje finansowe, których członkiem jest Rzeczpospolita Polska lub Narodowy Bank Polski, lub przynajmniej jedno z państw należących do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), lub bank centralny takiego państwa, lub instytucje, z którymi Rzeczpospolita Polska zawarła umowy regulujące działalność takich instytucji na terenie Rzeczypospolitej Polskiej i zawierające stosowne postanowienia dotyczące emisji obligacji. (Art. 2 ustawy o obligacjach).

Do przeprowadzenia emisji obligacji niezbędne jest posiadanie zdolności do emisji obligacji. Zdolność emisyjna spółki jest warunkowana nie tylko zakresem przedmiotowym obligacji (czy dana obligacja może być wyemitowana ze względu na rodzaj) ale także zakresem podmiotowym (czy dana spółka ma prawo do emisji).

Kolejnym warunkiem niezbędnym do emisji jest podjęcie decyzji o emisji obligacji spółki przez uprawniony do tego organ emitenta. W przypadku spółki prawa handlowego będącej emitentem zastosowanie mają przepisy kodeksu spółek handlowych określające sposób reprezentacji spółki oraz regulujące tryb zaciągania zobowiązań majątkowych spółki.

Emisja obligacji przez spółki a wycena udziałów, wycena akcji

Obowiązek wyceny obligacji (wycena akcji) spółki może wynikać także z trybu emisji. Zgodnie z ustawą o obligacjach, ustawą o obrocie instrumentami finansowymi oraz ustawą o ofercie publicznej i warunków wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych można wyróżnić następujące tryby emisji obligacji spółki:

1. Emisja obligacji w trybie oferty publicznej podlegającej obowiązkowi prospektowemu – emisja w drodze oferty publicznej, tzn. proponowanie odpłatnego nabycia obligacji. Emisja obligacji spółki jest skierowana do co najmniej 150 osób lub do nieoznaczonego adresata. W tym przypadku wymagane jest sporządzenie prospektu emisyjnego warunkującego dopuszczenie papierów wartościowych do obrotu na rynku regulowanym w ramach oferty publicznej. Prospekt emisyjny spółki podlega zatwierdzeniu przez Komisję Nadzoru Finansowego a następnie jest udostępniany do publicznej wiadomości. Obowiązek prospektowy nie dotyczy jednak oferty publicznej w przypadku:

• Obligacji będących instrumentami rynku pieniężnego
• Oferty kierowanej wyłącznie do inwestorów kwalifikowanych
• Oferty kierowanej wyłącznie do inwestorów, z których każdy nabywa papiery wartościowe o wartości liczonej według ich ceny emisyjnej lub ceny sprzedaży, w wysokości co najmniej 100 000 euro w dniu ustalenia tej ceny.

1. Emisja obligacji w trybie emisji zamkniętej – spółki które oferujące obligacje w drodze emisji zamkniętej nie podlegają obowiązkowi prospektowemu. Emisja zamknięta jest gdy propozycja nabycia jest skierowana do mniej niż 150 osób lub do oznaczonego adresata.  

Obowiązki informacyjne spółki – emitenta wobec obligatariusza w przypadku obowiązku prospektywnego dotyczą w szczególności:

• Celów emisji, jeżeli są określone,
• Wielkości emisji,
• Wartości nominalnej i ceny emisyjnej obligacji lub sposobu jej ustalania,
• Warunków wykupu obligacji spółki,
• Warunków wypłaty oprocentowania
• Wysokości oraz formy ewentualnego zabezpieczenia i oznaczenia podmiotu udzielającego zabezpieczenia,
• Wartości zaciągniętych zobowiązań na ostatni dzień kwartału poprzedzającego udostępnienie propozycji nabycia oraz perspektywy kształtowania zobowiązań spółki – emitenta do czasu całkowitego wykupu obligacji proponowanych do nabycia,
• Danych umożliwiających potencjalnym nabywcom obligacji orientację w rezultatach przedsięwzięcia, które ma być sfinansowane z emisji obligacji, oraz zdolności spółki – emitenta do wywiązywania się ze zobowiązań wynikających z obligacji, jeżeli przedsięwzięcie nie jest określone,
• Zasad przeliczania wartości świadczenia niepieniężnego na świadczenie pieniężne.

W przypadku gdy emitowana obligacja zostaje zabezpieczona ustanowieniem zastawu lub hipoteki raz z powyższymi informacjami powinna zostać udostępniona wycena ich przedmiotu.

Wycena akcji, obligacji w takim przypadku powinna być przeprowadzona przez rzeczoznawcę. W takim przypadku wycena akcji jest uznawana na wiarygodną w oczach organów podatkowych i sądowych. W przypadku potrzeby potencjalnej obrony wyceny, rzeczoznawca powinien udzielić wszelkich informacji z zakresu metod jakimi została dokonana wycena akcji.  

Wycena zastawu rejestrowego akcji spółki (udziałów), jako zabezpieczenia obligacji korporacyjnych

Emitent obligacji może ustanowić zabezpieczenie wierzytelności z nich wynikających. Jedną z form zabezpieczenia wierzytelności wynikających z emisji akcji lub obligacji jest zastaw rejestrowy. Cechą charakterystyczna dla zastawu rejestrowego jest to, że zabezpieczenie nie wyklucza dalszego użytkowania zastawionego przedmiotu. W praktyce oznacza to, że spółka może nadal użytkować przedmiot zastawu – ustanowienie zabezpieczenia nie wpływa na zdolność operacyjną spółki. Spółka ma ona zatem możliwość korzystania z niego, mimo tego, że zabezpiecza roszczenie wierzyciela, o ile umowa zastawnicza tak stanowi.

W przypadku ustanowienia zastawu lub hipoteki jako zabezpieczenia wierzytelności wynikających z obligacji emitent jest obowiązany poddać przedmiot zastawu lub hipoteki wycenie przez podmiot, który posiada doświadczenie i kwalifikacje zapewniające rzetelność wyceny oraz zachowuje bezstronność i niezależność (Art. 30 ust. 1 ustawy o obligacjach).

Podmiot dokonujący wyceny musi zachować uczciwość, obiektywizm, zawodowy sceptycyzm i należytą staranność w dokonywanej wyceny oraz posiadać odpowiednie kompetencje zawodowe. Biegły dokonujący wyceny jest zobowiązany także do przestrzegania tajemnicy zawodowej (Art. 69 ust. 1 ustawy o biegłych rewidentach i firmach audytorskich).

Zarówno wyceniający jak i jego pracownicy uczestniczący w wycenie nie mogą uczestniczyć w wycenie ani w inny sposób nie mogą wpływać na ten wynik, jeżeli (Art. 69 ust. 9 ustawy o biegłych rewidentach i firmach audytorskich):

1. posiadają instrumenty finansowe, w tym udziały w kapitale własnym, papiery wartościowe, kredyty, pożyczki lub inne instrumenty dłużne, w tym prawa i obowiązki do nabycia tych instrumentów finansowych oraz instrumentów pochodnych bezpośrednio powiązanych z tymi instrumentami finansowymi, wyemitowane przez wycenianą spółkę, z wyjątkiem takich, które posiadane są pośrednio poprzez udział w zdywersyfikowanych programach zbiorowego inwestowania, w szczególności funduszach emerytalnych, funduszach inwestycyjnych oraz ubezpieczeniowych funduszach kapitałowych oferowanych przez zakłady ubezpieczeń, o ile programy te nie są kontrolowane przez te osoby lub firmy lub w stosunku do tych programów nie są podejmowane decyzje inwestycyjne, na które wpływ mają te osoby lub firmy, a także z wyjątkiem kredytów lub pożyczek udzielonych na warunkach rynkowych w ramach zwykłej działalności przez wyceniane spółki, uprawnione do udzielania kredytów na podstawie odrębnych przepisów;
2. posiadają instrumenty finansowe, w tym udziały w kapitale własnym, papiery wartościowe, kredyty, pożyczki lub inne instrumenty dłużne, w tym prawa i obowiązki do nabycia tych instrumentów finansowych oraz instrumentów pochodnych bezpośrednio powiązanych z tymi instrumentami finansowymi, wyemitowane przez jednostkę powiązaną z wycenianą jednostką, których posiadanie może spowodować lub może być postrzegane przez obiektywną, racjonalną i poinformowaną osobę trzecią jako powodujące konflikt interesów, z wyjątkiem takich, które posiadane są pośrednio poprzez udział w zdywersyfikowanych programach zbiorowego inwestowania, w szczególności funduszach emerytalnych, funduszach inwestycyjnych oraz ubezpieczeniowych funduszach kapitałowych oferowanych przez zakłady ubezpieczeń, o ile programy te nie są kontrolowane przez te osoby lub firmy lub w stosunku do tych programów nie są podejmowane decyzje inwestycyjne, na które wpływ mają te osoby lub firmy;
3. pozostaną z wycenianą spółka w stosunku pracy, stosunku gospodarczym lub innym stosunku, który może spowodować lub może być postrzegany przez obiektywną, racjonalną i poinformowaną osobę trzecią jako powodujący konflikt interesów
4. uczestniczyli w prowadzeniu ksiąg rachunkowych lub sporządzaniu dokumentacji księgowej lub sprawozdań finansowych wycenianej spółki w roku obrotowym poprzedzającym okres objęty badaniem, w okresie objętym badanym sprawozdaniem lub okresie przeprowadzania badania,
5. są przedstawicielami prawnymi (pełnomocnikami), członkami organów nadzorczych, zarządzających lub pracownikami wycenianej spółki lub spółki z nią powiązanej
6. biorą udział w procesie zarządzania wycenianą spółka i podejmowania przez nią decyzji;
7. świadczą usługi inne niż badanie, mające istotny wpływ na badane sprawozdanie finansowe,
8. istnieją inne okoliczności naruszające niezależność w stopniu uniemożliwiającym ograniczenie tego naruszenia przy użyciu jakiegokolwiek zabezpieczenia, które nie pozwalają na sporządzenie bezstronnego i niezależnego sprawozdania z badania.

Ponadto wycena obligacji do celów zastawu rejestrowego nie może być kontynuowana w przypadku, gdy przynajmniej w jednym roku, w okresie ostatnich 5 lat, przychód firmy audytorskiej z tytułu wszystkich wykonanych w danym roku obrotowym usług na rzecz jednostki innej niż jednostka zainteresowania publicznego lub jednostki z nią powiązanej stanowił co najmniej 40% całkowitego rocznego przychodu firmy audytorskiej (Art. 70 ust. 1 ustawy o biegłych rewidentach i firmach audytorskich).

Zapewniając odpowiednie kompetencje oraz brak powiazań między podmiotem wyceniającym a podmiotem wycenianym ustawodawca zwiększył bezpieczeństwo obrotu gospodarczego przez zapewnienie odpowiednich kwalifikacji podmiotom (osobom) dokonujących wyceny przedmiotu zabezpieczenia obligacji. Wprowadzone regulacje mają także na celu zachowanie rzetelności wyceny, jej bezstronności i niezależności.

W praktyce oznacza to, że postepowanie podmiotu dokonującego wyceny powinno być rzeczowe, obiektywne, wolne od uprzedzeń oraz wpływu rozbieżności zdań.

Nie oznacza to jednak, że podmiot dokonujący wyceny musi być biegłym rewidentem. Muszą być jednak spełnione powyższe wymogi. Wymogi te muszą być spełnione także w odniesieniu do członków organów zarządzających i nadzorujących podmiotu dokonującego wyceny oraz osób zatrudnionych przez ten podmiot do wykonywania czynności w zakresie wyceny (art. 3 ust. 1 pkt. 26 rozporządzenia 596/2014 z 16.04.2014 r. w sprawie nadużyć na rynku).

Emitent jest obowiązany, na żądanie osoby zainteresowanej, do nieodpłatnego dostarczenia wyceny w postaci drukowanej w miejscu przyjęcia żądania, jeżeli w warunkach emisji zamieszczony został skrót tej wyceny. Wobec tego emitent zobowiązany jest do dostarczenia wyceny jedynie wówczas, gdy w warunkach emisji obligacji został umieszczony jedynie skrót wyceny. Natomiast jeżeli w warunkach emisji obligacji została umieszczona pełna wycena, emitent nie jest zobowiązany do odrębnego jej udostępniania. W drugim przypadku wycena stanowi integralny element warunków emisji, które natomiast umieszczane są w propozycji nabycia i tym samym wycena udostępniana jest razem z propozycją nabycia.

Wycena powinna zostać udostępniona zainteresowanej osobie, przez którą należy rozumieć potencjalnego inwestora, tj. każdą osobę, która zainteresowana jest nabyciem obligacji. Ponadto wycena musi być dostarczona osobie, która złożyła żądanie w formie papierowej, oraz w miejscu przyjęcia żądania przez emitenta lub podmiot pośredniczący w ofercie obligacji (tj. instytucję finansową). Wycena może być udostępniona w siedzibie emitenta lub podmiotu pośredniczącego w ofercie obligacji (np. instytucji finansowej) jeżeli żądanie zostało złożone za pomocą środków elektronicznych albo innych środków porozumiewania się na odległość.

Co do zasady przedmiotem zabezpieczenia wierzytelności wynikających z emisji akcji lub obligacji jako zastawu rejestrowego mogą być rzeczy ruchome (np. towary w magazynie, dany samochód, maszyny, pojazdy) oraz zbywalne prawa majątkowe (np. licencja, patenty). W szczególności zastaw rejestrowy może dotyczyć akcji spółki, obligacji, tytuły uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania.

Ustanowienie zastawu rejestrowego daje obligatariuszom pierwszeństwo przy dochodzeniu roszczeń z przedmiotu zastawu w sytuacji niewykupienia obligacji (akcji). Zatem ustanowienie takiego zastawu powoduje zmniejszenie ryzyka związanego z inwestowaniem.

W przypadku emisji obligacji (akcji) zabezpieczonej zastawem na akcjach, zastawcą będzie przeważnie spółka emitująca obligacje, w której posiadaniu jest pakiet akcji, a zastawnikiem obligatariusz. Dla wzmocnienia pozycji emitenta warto wprowadzić do umowy zastawnej obowiązek uzyskania przez obligatariusza wyceny przedmiotu zastawu rejestrowego według wskazanej w wycenie wartości.

Kolejnym rozwiązaniem może być wprowadzenie w umowie zastawniczej obowiązku uzyskania wyceny przed przejęciem zastawu na własność przez zastawnika (obligatariusza) i dokonanie przejęcia według wartości wynikającej z tej wyceny. W tym scenariuszu ryzyko związane z uzyskaniem rzeczywistego zaspokojenia z przedmiotu zastawu przechodzi na zastawnika (obligatariusza), bo wycena zastawu nie daje gwarancji, że zbywając go uzyska taką cenę.

Innym rozwiązaniem jest wprowadzenie w umowie zastawniczej obowiązku uzyskania wyceny przed przejęciem przedmiotu zastawu na własność przez zastawnika i dokonanie przejęcia według wartości wynikającej z tej wyceny. W tym scenariuszu ryzyko związane z uzyskaniem rzeczywistego zaspokojenia z przedmiotu zastawu przechodzi na zastawnika, bo wycena przedmiotu zastawu nie daje jednak gwarancji, że zbywając go, zastawnik uzyska taką cenę.

Kolejnym możliwym rozwiązaniem jest wprowadzenie do umowy zastawniczej sztywnego mechanizmu określenia wartości zastawu.

Bez względu na przyjęty scenariusz istotną kwestią pozostaje wycena przedmiotu zastawu rejestrowego.

Najbardziej odpowiednią metodą wyceny zastawu rejestrowego jest metoda wskaźnikowa (porównawcza). Polega na określeniu wartości rynkowej spółki lub jej pakietu akcji, obligacji przez porównanie z innymi spółkami.

Źródłem informacji do przeprowadzenia takiego porównania wartości akcji jest sprawozdanie finansowe. Warunkiem porównywalności danych pochodzących ze sprawozdania finansowego jest pochodzenie porównywanych spółek (spółki powinny pochodzić z tej samej branży lub przynajmniej sektora) oraz rozmiar prowadzonej działalności (porównywane spółki powinny być zbliżonych rozmiarów) a także tryb emisji akcji.

Wycena akcji i udziałów spółki następuje z uwzględnieniem wartości bazowej (np. przychodów ze sprzedaży, zysku operacyjnego, zysku netto) oraz wybranego wskaźnika, np. stosunku ceny rynkowej do zysku netto spółki, stosunku ceny rynkowej do wartości księgowej, stosunku ceny rynkowej do przychodów spółki.

Wycena akcji jest poprzedzona oszacowaniem wartości rynkowej spółki, a tak zależy od zastosowanego podejścia.

W obrocie gospodarczym najbardziej rozpowszechnione są następujące podejścia do wyceny spółki:

1. Podejście majątkowe – wycena spółki następuje w oparciu o jedną z następujących metod: metodę wartości skorygowanych aktywów netto, metodę wartości likwidacyjnej, metodę wartości odtworzeniowej,
2. Podejście dochodowe – wycena spółki następuje w oparciu o jedną z następujących metod: metodę zdyskontowanych przepływów pieniężnych, metodę zdyskontowanych zysków, metodę zdyskontowanych dywidend,
3. Podejście porównawcze – wycena spółki następuje w oparciu o następujące wskaźniki: wskaźnik cena/zysk, wskaźnik EV/EBIT, wskaźnik EV/EBITDA.

Wycena akcji (wycena obligacji) – aktualizacja

Wycena akcji lub obligacji jest dokonywana także wówczas gdy emitent zobowiąże się w ramach warunków emisji do okresowej aktualizacji wyceny. Aktualizacja jest udostępniana obligatariuszom w sposób, w jaki zostały udostępnione warunki emisji. Dotrzymanie tych warunków co do sposobu udostępniania obligatariuszom aktualizacji wyceny w praktyce może być problematyczne. Wielokrotnie bowiem zdarza się, że emitent nie zna grona obligatariuszy, szczególnie w sytuacji, gdy obligacje są przedmiotem obrotu na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie obrotu.

Mając powyższe na uwadze należy wskazać, że wycena akcji lub obligacji na potrzeby aktualizacji wyceny ma charakter fakultatywny – emitent nie jest zobowiązany z mocy ustawowej do jej dokonywania. Zobowiązanie takie, podobnie jak samo ustanowienie zabezpieczenia, przede wszystkim ma na celu zachęcenie potencjalnych obligatariuszy do nabycia obligacji. Pomimo tego, że obowiązek udostępniania aktualizacji wyceny ma charakter fakultatywny, jeżeli emitent zobowiąże się w warunkach emisji do jej udostępniania, wówczas niedopełnienie tego obowiązku może wiązać się z odpowiedzialnością karną.

Odpowiedzialność za naruszenie obowiązku udostępnienia wyceny lub udostępnienia aktualizacji wyceny przedmiotu zastawu lub hipoteki

Obowiązek udostępnienia wyceny przedmiotu zastawu lub hipoteki stanowiących zabezpieczenie obligacji obwarowany jest sankcją karną. Emitent, który nie udostępnia wyceny lub jej aktualizacji podlega karze grzywny, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Karze tej będzie podlegać także każda osoba, która będzie działała w imieniu lub interesie emitenta (art. 89 ustawy o obligacjach).

Celem nałożenia sankcji karnych, zarówno na emitentów jak i na osoby działające w jego imieniu jest ochrona interesów potencjalnych nabywców obligacji oraz obligatariuszy. Prawidłowe i rzetelne wypełnianie przez emitenta obowiązków związanych z udostępnianiem wyceny przedmiotu zastawu lub hipoteki pozwala podmiotom zainteresowanym nabyciem obligacji na ocenę możliwości ewentualnego dochodzenia wierzytelności z obligacji na podstawie pełnych, prawdziwych, obiektywnych i zweryfikowanych przez niezależny podmiot informacji.

Podsumowanie

Spółka zamierzająca dokonać emisji obligacji (akcji) musi posiadać zdolność emisyjną. Warunki jakie musi spełniać spółka aby posiadać zdolność emisyjna zostały określone w ustawie o obligacjach.

Obligacje podobnie jaki i rzeczy ruchome oraz zbywalne prawa majątkowe mogą być przedmiotem zastawu rejestrowego.

Zróżnicowanie rodzajów akcji, obligacji powoduje konieczność stosowania zróżnicowanych metod ich wyceny.

Wycena akcji, obligacji powinna przebiegać etapowo. Pierwszym etapem wyceny jest uzgodnienie przez rzeczoznawcę parytetu wymiany z uwzględnieniem potrzeb klienta.

Kolejnym etapem jest szacowanie wartości udziałów (akcji) na potrzeby transakcyjne.

Wycena akcji i udziałów dla potrzeb zabezpieczenia emisji obligacji ma z istoty rzeczy zindywidualizowany charakter, niemniej powinna ona uwzględniać nie tylko cel wyceny, ale także specyfikę danego przedsiębiorstwa (tj. formę prawną, rodzaj prowadzonej działalności , rentowność), oraz zewnętrzne (np. branże w której działa wyceniana spółka, otoczenie prawne, czynniki demograficzne, ekonomiczne).

Warunkiem użyteczności wyceny udziałów (akcji) jest dokonanie jej tak aby była ona wiarygodna i niepodważalna, zarówno przez organy podatkowe jak i sądowe.

Z tego względu wycena udziałów i akcji dla potrzeb zabezpieczenia emisji obligacji powinna być przeprowadzona co najmniej dwiema lub więcej metodami z uwzględnieniem odpowiedniego podejścia dochodowego, majątkowego, porównawczego.